Αναταράξεις στον ΣΥΡΙΖΑ

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Μια ιδιότυπη, «έμμεση» σύγκρουση γύρω από τα «εθνικά», είναι η τελευταία εκδήλωση της πολυεπίπεδης διαμάχης που συνεχίζεται στον ΣΥΡΙΖΑ, αναφορικά με την πολιτική κατεύθυνση και την οργανωτική συγκρότηση του σχηματισμού της «ριζοσπαστικής αριστεράς». «Ανανεωτικοί» και εκπρόσωποι της (ελάχιστης, αλλά υπερεκπροσωπούμενης δημόσιας) «αντιεθνικιστικής αριστεράς» έσπευσαν να επικρίνουν την πρόσφατη δήλωση του Πρόεδρου της ΚΟ Αλέκου Αλαβάνου για πάγωμα της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Ο «ανανεωτικός» κ. Μπαλάφας προειδοποίησε (ποιόν;) εναντίον της «όξυνσης» στα ελληνοτουρκικά. Ακόμα οξύτερος, ο «αντιεθνικιστής» κ. Θεοδωρίδης απέδωσε στην ΕΟΚΑ Β’ τις συγκρούσεις του 1963-64, πολλά χρόνια προτού ιδρυθεί (!), στον «ελληνικό εθνικισμό» το κυπριακό, κατηγόρησε την Ελλάδα ότι επεκτάθηκε οκτώ φορές εις βάρος της Τουρκίας μετά το 1830 και ως φαντασιόπληκτους όσους βλέπουν τουρκική απειλή.

Οι αντιδράσεις αυτές δεν φάνηκαν να πτοούν την ηγεσία της αριστεράς, που γνωρίζει άλλωστε ότι διαθέτει στο θέμα αυτό την υποστήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας της βάσης της και ενίοτε σαρκάζει κατ’ ιδίαν την «αντιεθνικιστική» ως «αμερικανική αριστερά». Αλλά δεν ήθελε μέχρι τώρα να διαταράξει τις «λεπτές ισορροπίες» των στελεχών. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος Παναγιώτης Λαφαζάνης προχώρησε σε μπαράζ ερωτήσεων προς την Κυρία Μπακογιάννη. Ζητά μεταξύ άλλων να πληροφορηθεί τι ακριβώς συζητείται στους 42 γύρους ελληνοτουρκικών συνομιλιών για το Αιγαίο, διαμαρτύρεται για την επέκταση των «διευκολύνσεων» στη Σούδα, ζητάει το άνοιγμα του φακέλλου της Κύπρου, που «πάγωσε» για να μη «διαταραχθούν» οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις.

Αλαβάνος, Λαφαζάνης και μια ομάδα ηγετικών στελεχών της αριστεράς μοιάζουν πήραν μερικά τουλάχιστον από τα «μηνύματα» των τελευταίων εκλογών, αλλά και να ανησυχούν έντονα για την πιθανότητα σημαντικής ενίσχυσης της ακροδεξιάς, στο μέτρο που εμφανίζεται να εκφράζει αποφασιστικά την ανάγκη κράτους και προάσπισης των εθνικών συμφερόντων. Σημαντική μερίδα του ελληνικού λαού υποφέρει όχι μόνο από το κράτος, αλλά περισσότερο από την έλλειψή του. Μια μεγάλη πλειοψηφία Ελλήνων εκτιμά επίσης ότι παρατράβηξε η ιστορία με την Τουρκία.

Πανευρωπαϊκά, η αριστερά, σε όλες τις εκδοχές της, μοιάζει να πληρώνει σοβαρό κόστος για τον τρόπο που αντιμετωπίζει το φαινόμενο «έθνος» και «έθνος-κράτος», όπως και την ευκολία με την οποία προσχώρησε στα ιδεολογήματα της παγκοσμιοποίησης, ταυτίζοντας τον εθνισμό με τον εθνικισμό. Το «έθνος-κράτος» παραμένει για τους πολίτες το μόνο αναγνωρίσιμο πλαίσιο σχετικής προστασίας και άσκησης δημοκρατικού ελέγχου της εξουσίας. Γίνεται ακόμα σημαντικότερο σε συνθήκες βαθιάς κρίσης της οικονομίας και της ΕΕ. Σε Ελλάδα/Κύπρο, που αντιμετωπίζουν απτή απειλή/κατοχή από ξένη χώρα, το τίμημα για την αριστερά και την κεντροαριστερά μπορεί να είναι απείρως μεγαλύτερο. Και οι ασκήσεις βομβαρδισμού του Αγαθονησίου δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αυταπατών!

Εξάλλου, είναι σαφής η προσπάθεια του κ. Αλαβάνου να πάρει αποστάσεις και από απόψεις «όχι σύνορα για τους εργάτες», που ακούγονται ενίοτε στην αριστερά, βοηθώντας τους αντιπάλους της να της φορτώσουν ευθύνες για προβλήματα που μόνο αυτή δεν δημιούργησε! Στην πρόσφατη πανελλαδική σύσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ, εξέφρασε την ανάγκη συμπαράστασης και αλληλεγγύης προς μία από τις πλέον καταπιεζόμενες ομάδες κατοίκων της Ελλάδας, που έχουν γίνει και σημαντικό μέρος της εργατικής τάξης της, στερημένο πρακτικά από κάθε δικαίωμα, ταυτόχρονα όμως τόνισε και τη σημασία να προσεχθούν τα προβλήματα των φτωχών, λαϊκών στρωμάτων που σηκώνουν το βάρος του προβλήματος. Διερωτώμενος μάλιστα τι θα συνέβαινε αν οι μετανάστες κατέκλυζαν τις πλατείες Εκάλης, Φιλοθέης ή Ψυχικού. Ξεκαθάρισε εξάλλου ότι, αν δεν υπάρχουν περιθώρια γενικής κυβερνητικής συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ, δεν πρέπει να σηκώνονται τείχη με τον κόσμο του. Καταδίκασε τη συνεργασία με τη δεξιά και το ΠΑΣΟΚ στα ΑΕΙ, τόνισε όμως την ανάγκη κινητοποίησης των μεγάλων δυνάμεων της αριστεράς στα πανεπιστήμια για να εκπονήσουν ένα πρόγραμμα αναγέννησης ενός δημόσιου πανεπιστημίου (που η κοινή γνώμη γνωρίζει ότι έχει γίνει μπάχαλο).

Στελέχη του ΣΥΝ αντιτείνουν ότι ο προσωπικός τρόπος που επέλεξε ο κ. Αλαβάνος για να εκφραστεί σε ένα τόσο σημαντικό θέμα όπως η τουρκική ένταξη, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση, είναι εσφαλμένος και αναποτελεσματικός. Μόνο που το ίδιο κάνουν όλοι! Τυπικά δημοκρατικό, το οργανωτικό πλαίσιο του ΣΥΝ και το πλαίσιο ομοφωνίας του ΣΥΡΙΖΑ, διαιωνίζουν λειτουργία καρτέλ, εξορίζοντας την πολιτική. Η Επιτροπή Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ απέτρεψε επί ένα χρόνο οποιαδήποτε συζήτηση για την εξωτερική πολιτική με το επιχείρημα «θα σκοτωθούμε», που ενδιαφέρει τα μέλη της, όχι όμως την κοινωνία, που χρειάζεται κάποιο λόγο για να προτιμήσει ένα κόμμα! Ρηξικέλευθες προτάσεις, όπως η υπαγωγή του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου στο ΙΚΑ για την αντιμετώπιση του ασφαλιστικού, ή η ανάγκη αντιμετώπισης μορφών εκμετάλλευσης που προσιδιάζουν στην «κλεπτοκρατική», «παραοικονομούσα» φύση του ελληνικού καπιταλισμού, προκάλεσαν επίσης μέγα «φόβο» και «αλλεργία»! Στο τέλος πρόλαβε τον ΣΥΡΙΖΑ ο ΣΥΝ, εκδίδοντας ένα πρόγραμμα τριακοσίων σελίδων που δεν διάβασαν ούτε οι συγγραφείς του.

Προ διετίας, χιλιάδες αριστεροί, που δεν ήθελαν να γίνουν μέλη του ΣΥΝ ή των συνιστωσών, κατά τεκμήριο συχνά «υγιέστεροι» των ισοβίων στελεχών, βγήκαν από την αδράνειά τους και πλησίασαν αυθορμήτως τον ΣΥΡΙΖΑ, θυμίζοντας τηρουμένων των αναλογιών, την αυτοοργάνωση του ΠΑΣΟΚ το 1974, δίνοντάς του την ευκαιρία να μετατραπεί σε δημοκρατικό κίνημα με μέλη που εκλέγουν τους ηγέτες του και αποφασίζουν την πολιτική του. Τρομοκρατημένη, η ηγεσία τους έστειλε από κει πούρθαν! Ακόμη και σήμερα, δεν θέλουν οι περισσότεροι να ακούσουν ούτε καν για την «κόκκινη» κάρτα μέλους, που παραστατικά έβγαλε από την τσέπη του ο Αλέκος Αλαβάνος στην σύσκεψη. ‘Οπως λέει ο Περικλής Κοροβέσης «είμαι κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ αλλά δεν είμαι μέλος του και δεν ξέρω ποιό όργανο παράγει την πολιτική γραμμή». Η λειτουργία αλά καρτέλ μοιάζει να έχει πλεονεκτήματα, κυρίως στις ανοδικές περιόδους, όταν οι συμμετέχοντες μοιράζονται κέρδη και απαλάσσονται από την υποχρέωση παραγωγής ιδεών και πολιτικής, εμποδίζει όμως τη δημοκρατική επίλυση των κρίσεων, όταν τα πράγματα πάνε άσχημα, όπως σήμερα! Θα κινδυνεύσουν δε να γίνουν χειρότερα, καθώς η κοινή γνώμη θα έλκεται όλο και περισσότερο, προβλέπουν στελέχη της αριστεράς, από το ΛΑΟΣ για κράτος και έθνος, από το ΠΑΣΟΚ ως μόνο διαθέσιμο υποψήφιο άμεσης βελτίωσης της κοινωνικής κατάστασης, απειλώντας ίσως και την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση της αριστεράς!

Μπορεί τα στελέχη της να υποστηρίζουν ότι ο «δικομματισμός» δεν έχει καλύτερες προτάσεις από τους ίδιους, τα δύο κόμματα εξουσίας δεν ψηφίζονται όμως για τα προγράμματά τους που ουδέποτε εφαρμόζουν, αλλά ως αναγκαστικές επιλογές καλύτερου (ή λιγότερου επιβλαβούς) διαχειριστή. Σε αυτό το επίπεδο δεν μπορούν να τους ανταγωνισθούν μικρά κόμματα, η μόνη ελπίδα των οποίων είναι να εμφανισθούν, εν μέσω βαθιάς κρίσης, ως φορείς επανεισαγωγής της πολιτικής στη δημόσια ζωή και σοβαρών ιδεών εξόδου από την κρίση.

Ορισμένοι εκφράζουν φόβους και για την συνοχή εν τέλει του ΣΥΡΙΖΑ. Κανονικά, η αλληλεγγύη των προερχομένων από το ΚΚΕ στελεχών του «Αριστερού Ρεύματος», αλλά και η τριχοτόμηση του ΣΥΝ μεταξύ Αλαβάνου, Τσίπρα και ανανεωτικών, με δεδομένες τις μεγάλες πολιτικές διαφορές των δύο τελευταίων πόλων καθιστούν δύσκολη μια διάσπαση, εκτός αν Τσίπρας και ανανεωτικοί παραμερίσουν προσωρινά τις διαφορές τους, για να πάνε σε σχήμα συνεργασίας με τους Οικολόγους, που για τους μεν θα είναι πρώτος σταθμός προς το ΠΑΣΟΚ, για τους δε τρόπος «απαλλαγής» από τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλαβάνο. Πολλά θα εξαρτηθούν από τις προσωπικές σχέσεις Αλαβάνου-Τσίπρα, που παραμένουν σε πολύ άσχημο σημείο, και μπορεί να γίνουν πηγή μεγάλης αστάθειας, αφού ο κ. Αλαβάνος είναι ιεραρχικά «ανώτερος» του κ.Τσίπρα στον ΣΥΡΙΖΑ και «κατώτερος» στον ΣΥΝ.

Για τον Αλέξη Τσίπρα, οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί για το πολιτικό του μέλλον. Μόνο τιθασσεύοντας τα προσωπικά του αισθήματα, πολιτικοποιώντας το διάβημά του, διερύνοντας το «μήνυμά» του πέραν του συγκεκριμένου νεολαιίστικου στρώματος και της εποχής που εκπροσωπεί, θα συμβάλει στην υπέρβαση της κρίσης που μαστίζει τον σχηματισμό του. Δεν υπάρχουν σήμερα αισιόδοξοι στην αριστερά – οι κρίσεις είναι όμως, ενίοτε, και τρόπος να γεννηθεί το αναγκαίο.
1-9-2009