Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου 2011

«Φύγε από δω μέσα, καραγκιόζη»

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ούτε καρφίτσα δεν έπεφτε, το Σάββατο το βράδυ, στην κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων του ελληνικού περιπτέρου, στη Cite Universitaire του Παρισιού.
Πολλοί Ελληνες της Γαλλίας, οι μισοί από αυτούς φοιτητές, έσπευσαν να παρευρεθούν στην εκδήλωση που οργάνωσε το «Ελληνικό Σπίτι» προς τιμήν του σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά. Το πρόγραμμα περιελάμβανε προβολή της τελευταίας ταινίας του, αφιερωμένης στα προβλήματα των μεταναστών και συζήτηση με τον κινηματογραφιστή.

Οι οργανωτές όμως λογάριασαν χωρίς τον «ξενοδόχο», εν προκειμένω το Νο 2 της ελληνικής κυβέρνησης, Θεόδωρο Πάγκαλο, που 'κοβε τις παριζιάνικες βόλτες του το Σαββατοκύριακο. Για λόγους που μόνο ο ίδιος ξέρει, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης προφανώς πιστεύει ότι, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με τους «Ελληνες του εσωτερικού», μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερος και χωρίς πρόβλημα μεταξύ των «Ελλήνων του εξωτερικού». Οι Ελληνες φοιτητές όμως στο Παρίσι γνωρίζουν πολύ καλά τις δηλώσεις του περί «κοπριτών» και ότι «όλοι μαζί τα φάγαμε», αλλά και την κατάσταση στη χώρα τους. Κατάπληξη και αγανάκτηση τους κατέλαβαν μόλις τον είδαν να προσέρχεται κανονικά στην εκδήλωση, σαν να μην τρέχει τίποτα. Αρχισαν να φωνάζουν, να διαμαρτύρονται και να απαιτούν να φύγει. Βαριές κουβέντες ακούστηκαν. Ο Πάγκαλος αρνήθηκε πεισματικά να αποχωρήσει από την εκδήλωση, «παραφράζοντας» το γνωστό «δεν πληρώνω, δεν πληρώνω», σε «δεν φεύγω, δεν φεύγω» και κάλεσε τους φοιτητές σε διάλογο μαζί του την άλλη μέρα το πρωί, «όλοι σας και εγώ μόνος μου», για να εισπράξει σε απάντηση από τους φοιτητές ένα «φύγε από δω μέσα, καραγκιόζη».

Αιφνιδιασμένος από την τροπή των γεγονότων, ο Κώστας Γαβράς πήρε τελικά τον λόγο, είπε δυο-τρεις κουβέντες για την ταινία του και προσπάθησε να «κατευνάσει» τα πνεύματα. Μόνο που το επιχείρημα που χρησιμοποίησε, ότι δηλαδή ο κ. Πάγκαλος είναι εκλεγμένος, και η προτροπή του να δεχθούν οι φοιτητές την πρόταση συζήτησης προκάλεσαν νέες διαμαρτυρίες των φοιτητών που του υπενθύμισαν, με πολύ περισσότερο σεβασμό και ευγένεια είναι αλήθεια, ότι εξελέγησαν μεν ο ίδιος και το κόμμα του, αφού όμως πρώτα εξαπάτησαν τον ελληνικό λαό.

Προ της καταστάσεως που δημιουργήθηκε, ο κ. Πάγκαλος αναγκάστηκε να αποχωρήσει υπό τα γιουχαΐσματα των παρευρισκομένων. Αμήχανος ο σκηνοθέτης γύρισε το κεφάλι του τη μια προς τους φοιτητές, την άλλη προς τον αντιπρόεδρο και, χωρίς να πει τίποτα, τον ακολούθησε στην έξοδο. Οι παριστάμενοι αποφάσισαν ότι δεν έχουν νόημα, υπό παρόμοιες συνθήκες, η συνέχιση της εκδήλωσης και η προβολή της ταινίας. Το πλήθος διαλύθηκε σε σωρό πηγαδάκια, με πολλούς φοιτητές προβληματισμένους, αν όχι θλιμμένους από τη στάση κυρίως του «ειδώλου» τους, του σκηνοθέτη του «Ζ».

«Μα γιατί έφυγε έτσι, σαν σκυλί του Παβλόφ;», διερωτούνταν ένας φοιτητής ψυχολογίας και, δίπλα του, ένας φοιτητής διεθνών σχέσεων έδινε τη δική του απάντηση: «Μα τι νομίζεις, συμβιβασμένος είναι κι αυτός. Μπορείς να γίνεις πρόεδρος της Cinematheque, αν δεν βάζεις τις σχέσεις σου πάνω απ' όλα;». Δύο παριστάμενοι ΠΑΣΟΚοι δεν τόλμησαν να υπερασπίσουν τον Πάγκαλο, επιτίμησαν όμως τους φοιτητές υποστηρίζοντας το δικαίωμα στην πολιτική διαφωνία. «Με τον Πάγκαλο δεν έχουμε πολιτική αλλά ηθική διαφωνία», τους απάντησαν εκείνοι, θυμίζοντας τις προσβολές του αντιπροέδρου («κοπρίτες», «μαζί τα φάγαμε») εις βάρος του ελληνικού λαού. Το «επιχείρημα ματ» το είχε ένας μεσόκοπος παριστάμενος που, απευθυνόμενος στους δύο «Ηρακλείς του Στέμματος», τους είπε: «Δεν βρίσκετε λίγο παράταιρο να έρχεται σε μια συζήτηση για προβλήματα των μεταναστών ο άνθρωπος που παρέδωσε τον πρόσφυγα αρχηγό της κουρδικής επανάστασης στους διώκτες του;».

Μερικοί από τους φοιτητές ήταν στενοχωρημένοι για το άδοξο τέλος της εκδήλωσης. Αλλοι, αντίθετα, έλεγαν ότι ήταν πολύ καλύτερα που ήρθε έτσι το πράγμα. «Ηρθαμε να κουβεντιάσουμε για τη ζωή και την πραγματικότητα μέσα από την ταινία. Η ζωή και η πραγματικότητα επισκέφθηκαν όμως οι ίδιες την εκδήλωσή μας!».

konstantakopoulos.blogspot.com

eleutherotypia, 28.2.2011

Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 2011

Η ΕΛΛΑΔΑ, ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΚΑΙ Ο … «ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΤΩΝ ΛΑΜΟΓΙΩΝ»

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Μια καινούρια «μεγάλη ιδέα» εξαπλώνεται σε διάφορους κύκλους στην Αθήνα και τη Λευκωσία. ‘Ότι μπορούμε να λύσουμε βασικά προβλήματα «συμμαχώντας» με το Ισραήλ. Μια σκόπιμη, ιδιοτελής σύγχυση εγκαθίσταται μεταξύ «συνεργασίας», «συμμαχίας» και «δορυφοροποίησης». Ουδείς των οπαδών μιας ελληνοισραηλινής συμμαχίας δεν αντιμετωπίζει αναλυτικά και τους κινδύνους που εγκυμονεί, πέραν των πιθανών ωφελημάτων. Το Ισραήλ είναι κράτος σε «διαρκή πόλεμο» με όλο το περιβάλλον του. Η Ελλάδα (και η Κύπρος) έχει στηρίξει όλη την εξωτερική πολιτική της στο διεθνές δίκαιο και την παγκόσμια εικόνα της στις αρχές της ελευθερίας και δημοκρατίας, των οποίων απετέλεσε κοιτίδα. Οι ‘Ελληνες, εκ θέσεως και μεγέθους, οφείλουν να «ισορροπούν» έξυπνα ανάμεσα στους μεγάλους «κόσμους» της Δύσης, του Ισλάμ και των Σλάβων.

Οσάκις η Ελλάδα ταυτίσθηκε άκριτα με έναν από αυτούς τους κόσμους, υπέστη συντριπτική ήττα. Ως ένα σημείο, η Ελλάδα κέρδισε από τη συμμαχία με τη Βρετανία στις αρχές του 20ού αιώνα, η πλήρης όμως ταύτιση συνέβαλε στην Μικρασιατική Καταστροφή. Στο τέλος, οι ναύτες των «συμμάχων» έκοβαν τα χέρια των Ελλήνων που προσπαθούσαν να ανέβουν στα καράβια τους έξω από τη φλεγόμενη Σμύρνη.

Ο Ρήγας ήταν ο πρώτος στοχαστής στα νεώτερα χρόνια που δίδαξε την ανάγκη στήριξης προπάντων στις δικές μας δυνάμεις, βασιζόμενος στην εμπειρία των Ορλωφικών. Η Ελλάδα της Αντίστασης καταστράφηκε ακολουθώντας τυφλά το Κρεμλίνο του Στάλιν. Οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου υπεγράφησαν όταν στην Ελλάδα η αμερικανική Πρεσβεία αποφάσιζε ποιός θα γίνει Πρωθυπουργός. Η κυπριακή τραγωδία συνέβη όταν στην Ελλάδα κυβερνούσαν οι πράκτορες της CIA και στην Ουάσιγκτον ήταν παντοδύναμο το ισραηλινό λόμπυ. Η πλήρης ταύτιση με τις επιδιώξεις της αμερικανικής και ισραηλινής πολιτικής οδήγησε, το 2002, στην εμφάνιση του σχεδίου Ανάν. Η πλήρης ταύτιση του «εκσυγχρονισμού» με την Ευρώπη είναι στη ρίζα των σημερινών οικονομικών μας προβλημάτων. Και ήταν ο κατεξοχήν διεθνής σύμβουλός μας, η τράπεζα Goldman Sachs, που πρωταγωνίστησε στην οικονομική επίθεση εναντίον μας! Η Ελλάδα πάσχει διαχρονικά από ανάπηρη ανεξαρτησία και αδυναμία αυτοτελούς επεξεργασίας στρατηγικής.

‘Όταν το 1996 Αμερικανοί, Εβραίοι, Γερμανοί μας είπαν να τα φτιάξουμε με την Τουρκία, η ιδέα ίσως δεν στερείτο ορθολογικού πυρήνα. Από στενά εθνική άποψη, η Αθήνα θα μπορούσε να δοκιμάσει να ανταλλάξει τη συμφωνία στην τουρκική ένταξη (έστω κι αν μια τέτοια ιδέα είναι προβληματική γιατί διαλύει την ‘Ενωση στην οποία τόσα επενδύσαμε) με την δίκαιη επίλυση του κυπριακού και την άρση της απειλής στο Αιγαίο. Τίποτα τέτοιο δεν έγινε. Αντίθετα, έγινε μια σειρά μονομερών, ακατανόητων υποχωρήσεων στην ‘Αγκυρα και παρολίγον να διαλυθεί το κυπριακό κράτος. Η βασική δικαιολογία ήταν το επιχείρημα ότι, με Κύπρο και Τουρκία στην ΕΕ, περίπου δεν υπάρχει λόγος υπεράσπισης των εθνικών συμφερόντων! Η έμπνευση ήταν του Χόλμπρουκ, η αποδοχή της δείγμα βαθιάς εξάρτησης και ιδιοτέλειας της ελληνικής πολιτικής ελίτ. Τώρα, κινδυνεύουμε να αυξήσουμε τις πιθανότητες έντασης με την Τουρκία, γιατί δεν φροντίσαμε και δεν φροντίζουμε να ξεκαθαρίσουμε με τρόπο διαχρονικό, σαφή και αξιόπιστο ποιοι είναι οι όροι της Ελλάδας για την ειρήνη και για τον πόλεμο.

Ενώ η Αθήνα συνεχίζει να εφαρμόζει πολιτική προσέγγισης με την ‘Αγκυρα που απέδωσε κέρδη μόνον στην Τουρκία και να στηρίζει την ενταξιακή της προοπτική, τώρα της προτείνεται από μια πτέρυγα του αμερικανικού και ισραηλινού κατεστημένου να ασκήσει και μιαν άλλη πολιτική: την πολιτική στρατηγικής συμμαχίας με το Ισραήλ εναντίον της Τουρκίας. Και η δέυτερη αυτή πολιτική δεν στερείται ορθολογικού πυρήνα. Η Αθήνα έχει κάθε λόγο να εκμεταλλευθεί διπλωματικά τη σύγκρουση Ισραήλ και Τουρκίας. (Αν υποθέσουμε ότι έχει κάτι να την κάνει, γιατί το πρόβλημα της ελληνικής διπλωματίας είναι ότι χρειάζεται να βρει στόχους προτού αναζητήσει συμμάχους, αλλοιώς θα διολισθήσει στην υιοθέτηση αλλότριων επιδιώξεων!). Αν η Αθήνα έχει λόγο να χρησιμοποιήσει τη διαμάχη Τουρκίας-Ισραήλ δεν έχει κανένα λόγο να χρησιμοποιηθεί από τους Ισραηλινούς για να λύσουν δικά τους προβλήματα. Εκεί έγκειται η ουσία της υπόθεσης. (Δεν σχολιάζουμε τις ανοησίες περί επικείμενου «διαμελισμού» και «καταστροφής» της Τουρκίας)

Αξίζει επίσης το «δέντρο» να μην αποκρύψει τελείως το «δάσος». Η σύγκρουση Ισραήλ-Τουρκίας είναι επίσης αντανάκλαση της πίεσης των ισλαμικών λαών για δικαιότερες διεθνείς διευθετήσεις, πίεση που συνέβαλε στις επαναστάσεις τους. Κι αν το «ορατό» πρόβλημα ασφαλείας είναι η Τουρκία, η Ελλάδα έχει γίνει εμμέσως αντικείμενο ελέγχου από ξένες δυνάμεις καθ’ όλη την περίοδο της ανεξαρτησίας της.Τώρα επιδιώκουν προφανώς να την αγοράσουν, με τα 50 δις κι αυτός δεν είναι κίνδυνος μικρότερος από την Τουρκία.

Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να συνεργασθεί με το Ισραήλ στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη γεωργίας, τον τουρισμό, τη ναυτιλία, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Στον αμυντικό τομέα είναι πιο συζητήσιμο. Η Αθήνα δεν έχει λόγο εμπλοκής στο μεσανατολικό, ούτε πώλησης πολεμικών βιομηχανιών. Οφείλει να διατηρεί απόρρητες τις κρισιμότερες αμυντικές πτυχές. Η μεταφορά ισραηλινού αερίου μέσω αγωγού στην Ευρώπη μπορεί να αποδειχθεί σπουδαίο σχέδιο, εφόσον έχει την πλήρη κάλυψη Γαλλίας και Γερμανίας. Η κάλυψη ασφαλείας δεν πρέπει να αφεθεί μόνο στο Ισραήλ. Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να αποφύγουν εμπλοκή με Λίβανο/Παλαιστινίους για κυριότητα αποθεμάτων.

.Αντίθετα, πιο συζητήσιμες είναι οι ιδέες υγροποίησης ισραηλινού φυσικού αερίου σε Κύπρο ή Κρήτη. Οι εγκαταστάσεις αυτές είναι στόχος. Λογικά το Ισραήλ δεν τις θέλει στο έδαφός του. Αντικειμενικά, τα σχέδια αυτά κινδυνεύουν να καταστήσουν τον ελληνικό χώρο «προέκταση» του ισραηλινού, κάτι πολύ διαφορετικό από το γίνει κόμβος σύνδεσης με την Ευρώπη.

Ούτε αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα σε τι χρησιμεύει η πανηγυρική ατμόσφαιρα κοινών Υπουργικών Συμβουλίων με μια από τις πλέον απομονωμένες, ακόμα και μεταξύ του διεθνούς εβραϊσμού, κυβερνήσεις στην ιστορία του Ισραήλ (όπως και τα ελληνοτουρκικά υπουργικά συμβούλια!). Πρόκειται να συστήσουμε ομοσπονδία μετο Ισραήλ ή την Τουρκία. Δεν περνάει ούτε βδομάδα που κάποιος ‘Ελληνας αξιωματούχος να μην επισκέπτεται το Ισραήλ. Δεν είναι κακό, εκπλήσσει όμως η ανισορροπία. Γιατί δεν πατάνε το πόδι τους στη Μόσχα, γιατί οι ελληνορωσικές σχέσεις «έπιασαν πάτο»; Γιατί οι σχέσεις μας με Γαλλία, Γερμανία, την «ομοιοπαθούσα» ευρωπαϊκή περιφέρεια, με την Ευρώπη εν γένει είναι στο χειρότερο σημείο που βρέθηκαν μετά τη δικτατορία! Και τι να πούμε για την Κίνα ή για τον αραβομουσουλμανικό κόσμο, στον οποίο διαθέταμε τεράστιο πολιτικό κεφάλαιο και το διασπαθίσαμε.

Σήμερα, ζούμε την επαναστατική αφύπνιση των αραβικών μαζών και είναι αυτές οι μάζες που συγκροτούν κυρίως τη Μέση Ανατολή, με αυτές συνυπάρξαμε αιώνες και θέλουμε να συνεχίσουμε να συνυπάρχουμε εδώ που είμαστε. Δεν είμαστε Σταυροφόροι. Είναι σκόπιμο η ελληνοισραηλινή συνεργασία να μην προσλάβει μορφές θα μας κάνουν τμήμα της «εικόνας του εχθρού» αυτών των λαών, αλλά θα διατηρήσουν την μεγάλη ελληνική πολιτιστική υπεροχή και ακτινοβολία, δεν θα συσπειρώσουν όλο το Ισλάμ πίσω από την Τουρκία και, φυσικά, δεν θα μας καταστήσουν τμήμα του μεσανατολικού, θέτοντας σχεδόν ανυπέρβλητα προβλήματα ασφαλείας. Στην πραγματικότητα, η διατήρηση και ανάπτυξη του ελληνικού πολιτικού κεφαλαίου και του κύρους της Αθήνας και της Λευκωσίας στον ισλαμικό κόσμο μπορεί να αποβεί και πολύ χρήσιμη στους Ισραηλινούς, όταν έρθει η ώρα της αναπόφευκτης σοβαρής διαπραγμάτευσης με τους ‘Αραβες.

Μερικοί φίλοι προσάπτουν στον γράφοντα κάποια καχυποψία απέναντι στην ανάπτυξη των ελληνοισραηλινών σχέσεων. Δεν το αρνούμαι. Η καχυποψία έχει να κάνει περισσότερο με την Ελλάδα, παρά με το Ισραήλ, το οποίο άλλωστε είναι μια γνωστή οντότητα, με τα καλά και τα κακά της. Αυτοί που ασκούν σήμερα την πολιτική της προσέγγισης είναι οι ίδιοι που «διαπραγματεύτηκαν» το σχέδιο Ανάν και το Μνημόνιο. Δεν έχω λόγους να πιστεύω ότι θα τα καταφέρουν καλύτερα με έναν τόσο ισχυρό και ικανό παίκτη όπως το Ισραήλ και, παρόλο που εδώ και χρόνια αρθρογραφώ υπέρ της ανακήρυξης ΑΟΖ, δεν εκτιμώ επίσης ότι συνιστά λυδία λίθο για όλα τα ελληνικά προβλήματα. Παραξενεύομαι μάλιστα για το τόσο όψιμο της ανακαλύψεώς της από τόσο πολλούς.

Μερικοί υποστηρίζουν ότι πρέπει να αποφεύγονται «ιδεολογικές» προσεγγίσεις στην εξωτερική πολιτική όπου δεν υπάρχουν δίκαια αλλά μόνο συμφέροντα. Ας μου επιτραπεί να θεωρώ αυτή την άποψη μεγάλη βλακεία. Αυτό δηλαδή, όλο κι όλο, που κατάλαβαν από τον Θουκυδίδη, είναι ότι τους επιτρέπει να κάνουν κάθε ανηθικότητα, υποτίθεται λόγω εθνικού συμφέροντος; Στο «Λαμογιστάν» που κατάντησε η πατρίδα του Θουκυδίδη, ίσως βέβαια είναι εν τέλει λογικό να τον διαβάζουμε έτσι.

Γιατί έχασε η Αθήνα τον Πελοποννησιακό Πόλεμο; Γιατί έφαγαν τα μούτρα τους Αμερικανοί και Ισραηλινοί στο Ιράκ και στον Λίβανο; Γιατί ανατρέπονται το ένα μετά το άλλο τα αραβικά καθεστώτα; Ο Βενιζέλος έλεγε ότι η Ελλάδα είναι πολύ μικρή για να είναι ανέντιμος και δύσκολα διακρίνει κανείς όποιο εθνικό συμφέρον πίσω από την παράδοση του αρχηγού της κουρδικής επανάστασης στην Τουρκία, με το σύνθημα μάλιστα «Πρώτα η Ελλάδα». Γιατί ο Ερντογάν, παίζοντας στη Μέση Ανατολή το παιχνίδι που κάποτε έπαιξε ο Ανδρέας Παπανδρέου, κατέληξε σήμερα να γίνει, αν και μη ‘Αραβας, ο δημοφιλέστερος πολιτικός μεταξύ των Αράβων, μαζί με τους Αχμαντινετζάντ και Νασράλα. Τα όπλα συνιστούν πηγή ισχύος, όχι όμως τη μόνη, εξίσου συνιστούν οι ιδέες και η πολιτική. Κατά τον Κλαούζεβιτς μάλιστα ο πόλεμος είναι συνέχεια της πολιτικής, όχι η πολιτική του πολέμου. Οι «ιδεολογίες» δεν είναι μόνο στενός, δογματικός «κορσές», αλλά συνόψιση κοσμοαντίληψης, «χάρτη» για να πορεύονται άτομα και λαοί στον αβέβαιο και επικίνδυνο κόσμο. Η εξωτερική πολιτική δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά άσκηση ηθικής, αλλά και αγνόηση της ηθικής συνεπάγεται τεράστιο τίμημα. Χρειαζόμαστε προπάντων κυβέρνηση και κράτος με ικανότητα στάθμισης αυτών των παραγόντων, επεξεργασίας στρατηγικής και ελιγμών. Πολύ περισσότερο όταν η κατάσταση της χώρας έχει ανοίξει την όρεξη πολλών και διάφορων να την αγοράσουν και να την ελέγξουν.

To τουρκικό ενδιαφέρον για την Ευρώπη υπήρξε ίσως μεγάλη ευκαιρία για την ελληνική διπλωματία. Κατάφερε να τη χρησιμοποιήσει εις βάρος της! Η διένεξη Τουρκίας-Ισραήλ και τα ενεργειακά κοιτάσματα μπορεί να είναι επίσης μεγάλη ευκαιρία. Κινδυνεύει δυστυχώς και αυτή να εξελιχθεί εις βάρος μας!


Konstantakopoulos.blogspot.com



epikaira, 23.2.2011

Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2011

अपबिख EPANASTASI

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

«Τεκτονικές» μεταβολές στην παγκόσμια οικονομική και γεωπολιτική ισορροπία «εγκυμονεί» η αραβική επανάσταση, που συνεχίζει να εξαπλώνεται γεωγραφικά, απειλώντας τώρα το Μπαχρέιν και πλησιάζοντας τις πετρελαιοπηγές του Κόλπου, αλλά και να βαθαίνει κοινωνικά, εμπλέκοντας ευρύτερα στρώματα, όπως τους Αιγύπτιους εργάτες, που συνεχίζουν να απεργούν, καταλαμβάνοντας εργοστάσια, «εκπαραθυρώνοντας» διευθυντές κρατικών επιχειρήσεων και αγνοώντας την παράκληση του Στρατού να γυρίσουνε στη δουλειά.

‘Όπως όλες ανεξαίρετα οι μεγάλες επαναστάσεις, έτσι και η αραβική χαρακτηρίζεται από την ορμητική είσοδο των λαών στο «προσκήνιο» της πολιτικής και της ιστορίας. Συνιστά «προνομιακή» στιγμή στην ιστορία του αραβικού έθνους, που, με μερικές εξαιρέσεις, παρέμεινε ουσιαστικά στο περιθώριο των νεώτερων χρόνων, αντικείμενο μάλλον, παρά υποκείμενο της ιστορίας του. Το παράξενο δεν είναι ότι ξεσηκώνονται οι ‘Αραβες, το παράξενο είναι ότι άργησαν τόσο πολύ.

Είναι αδύνατο να προβλεφθεί η πορεία των γεγονότων, ή τα καθεστώτα που τελικά θα προκύψουν από τη μεγάλη αναταραχή. Είναι βέβαιο αντίθετα ότι θα περάσει πολύς καιρός για να ξαναμπεί, αν ξαναμπεί, το «τζίνι» στο «μπουκάλι», και μέχρι τότε θα αλλάξει ολότελα το πρόσωπο του Ισλάμ. Για μια ολόκληρη περίοδο, ‘Αραβες ηγέτες, Δύση και Ισραήλ δεν θα απολαμβάνουν την ευχέρεια που είχαν επί δεκαετίες, να αγνοούν παντελώς τις διαθέσεις των αραβικών λαών. Κινδυνεύουν μάλιστα τώρα να καταβάλουν τεράστιο τίμημα για τη συστηματική περιφρόνηση που τους επέδειξαν.

Η αραβική επανάσταση είναι ταυτόχρονα προϊόν της «παγκοσμιοποίησης» και της κρίσης της, γεωπολιτικά μετά το Ιράκ, οικονομικά μετά το 2008. Οι δυτικές/ισραηλινές επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή για μια ολόκληρη δεκαετία δικαιολογήθηκαν με την επίκληση των αρχών της «δημοκρατίας» εναντίον του αυταρχικού αραβικού «εθνικισμού» και του «ισλαμισμού» - ποιός όμως μπορεί να εμποδίσει μια τέτοια «ιδεολογία» να στραφεί τελικά και εναντίον των φιλοαμερικανικών/φιλοισραηλινών αυταρχικών καθεστώτων; Πως θα μπορέσουν αύριο, έστω και λίγο δημοκρατικά καθεστώτα, να μην απαιτήσουν περισσότερο σεβασμό στα αραβικά δίκαια;

Η «παγκοσμιοποίηση», με τη βοήθεια της «πολιτιστικής επανάστασης» του ‘Ιντερνετ και του «Αλ Τζαζίρα», αποσταθεροποίησε τα παραδοσιακά πρότυπα κοινωνικού ελέγχου. Παρήγαγε μια διεθνή «μεσαία τάξη», ή τουλάχιστον τις προσδοκίες της, ευημερίας, δημοκρατίας, αξιοπρέπειας, που είναι στη βάση του «αραβικού 1789». Στις προσδοκίες προσέθεσε όμως και τις εκρηκτικές κοινωνικές συνέπειες του «ανοίγματος των αγορών», που οδήγησαν σε ένα μεγάλο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων στην Αίγυπτο, άμεσα υπεύθυνο για πολλά προβλήματα της χώρας, ή στο να γιορτάζουν οι Αιγύπτιοι το Ραμαζάνι με φαναράκια “made in China”. Η οικονομική κρίση μετά το 2008 έκανε τα υπόλοιπα, σε μια χώρα το 40% του πληθυσμού της οποίας ζει με λιγότερο από δύο δολλάρια κατ’ άτομο την ημέρα και ο ελάχιστος μισθός είναι 70 δολλάρια. Γι’ αυτό, δίπλα στην νεολαιίστικη συνιστώσα της εξέγερσης που τη ξεκίνησε, προστέθηκε γρήγορα μια καθαρά εργατική συνιστώσα, λιγότερο εξοικειωμένη με το διαδίκτυο, αλλά περισσότερο συλλογική και «ριζωμένη» στην κοινωνία. ‘Ηδη το κίνημα της νεολαίας διασπάστηκε μεταξύ όσων υποστηρίζουν επιστροφή στην ομαλότητα και όσων θέλουν διατήρηση των κινητοποιήσεων. Αντίθετα, το εργατικό κίνημα δεν δείχνει καμία διάθεση αποστράτευσης, νοιώθοντας ότι τώρα έχει την ευκαιρία να αποσπάσει παραχωρήσεις και αβέβαιο για το πόσο θα την έχει.

Αν το ένα δεδομένο είναι η «Δημοκρατική Αφύπνιση» των Αράβων, που περίμενε και φοβόταν, εδώ και χρόνια, ο Μπρζεζίνσκι, το άλλο είναι ότι δεν διακρίνει κανείς «επαναστατική ηγεσία» ή σχέδιο. Η εξέγερση μάλλον ανοίγει, παρά κλείνει το «παιχνίδι». Διαφορετικές δυνάμεις θα ανταγωνισθούν για να κατευθύνουν το «κύμα». Ο Στρατός έσωσε το κύρος του, «καβαλώντας» αντί να καταστείλει την εξέγερση. Θυμήθηκε ίσως τις νασερικές παραδόσεις του, τορπιλίζοντας τη μετάβαση στον Σουλεϊμάν και αποδέχθηκε, επικεφαλής της επιτροπής αναθεώρησης του Συντάγματος τον σεβάσμιο, αριστερών καταβολών δικαστή, που πρότεινε το «στρατηγείο» της Πλατείας Απελευθέρωσης. Οι Ισλαμιστές μοιάζουν έτοιμοι να ανταλλάξουν νομιμοποίηση με μετριοπάθεια. Η κοινωνική αριστερά υπάρχει, πολιτικά άμορφη όμως. Οι φιλελεύθεροι θέλουν κοινοβουλευτική δημοκρατία δυτικού τύπου, που δύσκολα φαντάζεται κανείς στην Αίγυπτο. Υπάρχουν και οι διεθνείς δυνάμεις του Χάους, που θα ήθελαν να «εκτρέψουν» την επανάσταση προς περαιτέρω αποσύνθεση, διάλυση, κατακερματισμό του αραβικού χώρου και βρίσκονται πιθανώς πίσω από τις εκρήξεις στις χριστιανικές εκκλησίες πριν μερικές εβδομάδες.

Η ανατροπή του Μπεν Αλί, του Μουμπάρακ, ίσως κι άλλων, ικανοποιεί ασφαλώς καταρχήν τις δημοκρατικές προσδοκίες των αραβικών λαών. Δεν λύνει όμως τα προβλήματα που αυτά τα καθεστώτα «έκρυβαν», λειτουργώντας ως «καπάκι της κατσαρόλας»: τις εκρηκτικές κοινωνικές ανισότητες και την οικονομική καχεξία από τη μια, το ζήτημα της αντιπαράθεσης με Ισραήλ και Δύση αφετέρου. Είναι απίθανο οι αραβικές κοινωνίες να μείνουν ικανοποιημένες από τις πολιτικές αλλαγές που επέφεραν, αποφεύγοντας να θέσουν, αργά ή γρήγορα. τα τεράστια κοινωνικά και εθνικά προβλήματα. Το «παιχνίδι» είναι μόνο στην αρχή.

Δύο τάσεις στην «αυτοκρατορική» ηγεσία

Μια πληθώρα ενδείξεων συνηγορεί υπέρ της εκδήλωσης, με αφορμή τις αραβικές εξελίξεις, σοβαρής διαμάχης στο εσωτερικό της αμερικανικής ηγεσίας, αλλά και μεταξύ Ουάσιγκτον και Ισραηλινών. Η διαμάχη αυτή πρέπει να θεωρείται συνέχεια μιας μονιμότερης σύγκρουσης ως προς τον ρόλο του Ισραήλ στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, που εκδηλώνεται εδώ και χρόνια με διάφορες αφορμές (δημοσίευση μελέτης για την επιρροή του Λόμπυ στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, διαφωνίες για Ιράκ και Ιράν, ενδοκυβερνητικές διαφωνίες τώρα για παλαιστινιακό και τη στάση που θα πρέπει να τηρήσει η Ουάσιγκτων στον ΟΗΕ για τους εβραϊκούς οικισμούς στα κατεχόμενα). Νικήτρια στη σύγκρουση ανεδείχθη, σε αυτόν τον γύρο τουλάχιστο, η τάση Ομπάμα/Μπρζεζίνσκι, που φαίνεται ότι επέβαλε μάλιστα τον χειρισμό των αιγυπτιακών από τον Υπουργό ‘Αμυνας Γκέιτς και όχι την Υπουργό Εξωτερικών Κλίντον, που συγκαταλέγεται μάλλον στους «χαμένους», μαζί με τον Αντιπρόεδρο Μπάιντεν και τον κ. Νετανιάχου. Οι ΗΠΑ συνέχισαν να συστήνουν «αυτοσυγκράτηση» στον αιγυπτιακό στρατό, αποφεύγοντας να ενθαρρύνουν μια αιματηρή καταστολή και ελπίζοντας να επηρεάσουν τη «μετάβαση» με το σύνθημα “evolution, not revolution” (εξέλιξη, όχι επανάσταση).

‘Ένα άρθρο του Joe Klein στο Time (21.2) σχηματοποιεί κατά τρόπο ασυνήθιστα σαφή, τη βαθύτερη διαφωνία και τις αποκλίνουσες στρατηγικές:

«Ο Ισραηλινός Πρέσβης Michael Oren μιλάει για τη «στρατηγική συμμαχία» μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ. Αλλά η υποστήριξη προς το Ισραήλ συνιστά μάλλον στρατηγικό βάρος (liability), παρά δύναμη. Η ηθική συμμαχία μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ είναι πολύ περισσότερο σημαντική. Είναι μια συμμαχία που αναλαμβάνεται, παρά τα μειονεκτήματα για τις ΗΠΑ, για να υποστηριχθεί μια δημοκρατία και να επανορθωθεί ένα ιστορικό κακό. Αυτό είναι ένα επιχείρημα που μπορεί, επωφελώς, να χρησιμοποιηθεί και προς τους νέους ανθρώπους της Πλατείας Ταχρίρ – μόνο όμως αν το Ισραήλ σέβεται την επικράτεια και τα δημοκρατικά δικαιώματα των Παλαιστινίων».

Εδώ και χρόνια, ο Μπρζεζίνσκι έχει προβλέψει την επερχόμενη «Δημοκρατική Αφύπνιση» και το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, το σημαντικότερο θινκ τανκ των ΗΠΑ ετοιμάζει σχέδια για τον «εκδημοκρατισμό» της Μέσης Ανατολής. Αυτή η πτέρυγα στην Ουάσιγκτον θέλει να λύσει ταυτόχρονα δύο προβλήματα: να ελέγξει, όσο γίνεται, τα καθεστώτα που θα προέκυπταν από την αναμενόμενη, εδώ και καιρό, πτώση των παραδοσιακών αραβικών αυταρχισμών, να διακόψει την μονομερή και γι’ αυτό μακροχρόνια πολιτική σχεδόν αποκλειστικής στήριξης του και στο Ισραήλ, που απογύμνωσε τις ΗΠΑ από άλλα στηρίγματα στον αραβομουσουλμανικό κόσμο. Αυτές οι επιδιώξεις εξηγούν και την στήριξη του τουρκικού ισλαμισμού του Ερντογάν.

Ο τρόπος για να το πετύχει αυτό είναι με ένα μείγμα τεχνικών που χρησιμοποιήθηκαν στις «μεταπολιτεύσεις» της Νότιας Ευρώπης και τις ανατολικοευρωπαϊκές «επαναστάσεις». Διαθέτει ατού, όπως την επιρροή στον αιγυπτιακό στρατό, που έχει εκπαιδεύσει, τις σχέσεις του νεολαιίστικου κινήματος με το σέρβικο Otpor και τη «διεθνή των ΜΚΟ» (το δίκτυο CANVAS), τις σχέσεις Μπαραντέι και International Crisis Group. Παρόλα αυτά η επιτυχία μόνο εξασφαλισμένη δεν είναι, όπως έδειξε από την αρχή κιόλας η περίπτωση Σουλεϊμάν. Το αμερικανικό σχέδιο κινδυνεύει να προσκρούσει στην οικονομική-κοινωνική πραγματικότητα αφενός, στην ισραηλινή αδιαλλαξία αφετέρου.

Konstantakopoulos.blogspot.com

KOSMOS TOU EPENDITI,19.2.2011

Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2011

ΓΙΑΤΙ ΟΛΟΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΟΦΕΙΛΟΥΝ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΣΤΗΝ ΤΡΟΪΚΑ

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Ο ελληνικός λαός οφείλει μάλλον ευγνωμοσύνη στην τρόικα και τους εκπροσώπους της. Οι σαφέστατες και ειλικρινείς δηλώσεις τους στις 11.2, περιλαμβανομένου και του ύφους τους, δηλώσεις που τόσο θόρυβο προκάλεσαν, και την υποτιθέμενη «αγανάκτηση» της κυβέρνησης, συνιστούν μείζονα συμβολή στην υπόθεση της αφύπνισης των Ελλήνων πολιτών από τις αυταπάτες τους, αφύπνιση που, με τη σειρά της, συνιστά βασική προϋπόθεση σωτηρίας της χώρας.

Πρέπει να είμαστε ευγνώμονες στην τρόικα γιατί μας εξήγησε με αφοπλιστική σαφήνεια ότι η επόμενη «φάση» του «προγράμματος» είναι η λεηλασία της χώρας, η μετατροπή της σε «Μπανανία». Γιατί επιβεβαίωσε ότι στην κυβέρνηση μπορεί να μην αρέσουν οι «ιδιωτικοποιήσεις», δεν έχει όμως ούτε ένα επιχείρημα όταν μιλάει μαζί της και, από την αρχή μέχρι το τέλος, συμφωνεί και εφαρμόζει. Γιατί, επίσης, αποκάλυψε ότι τις ιδέες αυτές δεν τις φέρνει μόνο εκείνη στην Ελλάδα, αλλά τις ακούει και από όλη την ελληνική (παριστάνουσα) «ελίτ». ‘Εχει παραγίνει με την «κουλτούρα της απάτης», που έχει διαπεράσει όλο το σώμα της εθνικής ζωής και συνιστά κεντρική αιτία και σύμπτωμα της κρίσης. Τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που «διαφωνούν» αλλά ψηφίζουν, την αξιωματική αντιπολίτευση που προτείνει, εδώ κι ένα χρόνο, το ίδιο πρόγραμμα λεηλασίας, «καταγγέλλοντας» όμως τον κ. Παπανδρέου ότι δεν διαφωνεί με αυτό! Η καλλιέργεια σκόπιμης σύγχυσης, τα απίστευτα ψέμματα, οι ασυνέπειες και η δημαγωγία, έχουν εξυπηρετήσει επί δεκαετίες την επιβίωση του πολιτικού συστήματος. ‘Όλα όμως έχουν ένα τέλος. Η μόνη πρόβλεψη του Πρωθυπουργού που θα επαληθευθεί στο τέλος είναι το αμίμητο: «θα μας πάρουν όλους με τις πέτρες».

Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ελληνικός λαός είναι ότι η πραγματικότητα είναι τόσο δυσάρεστη που την αρνείται, με έναν κλασικό για την ανθρώπινη ψυχολογία αγχολυτικό μηχανισμό. ‘Όπως ο άνθρωπος που βλέπει εφιάλτη, ξυπνάει για να απαλλαγεί από ανυπόφορο άγχος, ο άνθρωπος που βλέπει εφιάλτη στον ξύπνιο του μπαίνει στον πειρασμό, όπως και η στρουθοκάμηλος, να χώνει το κεφάλι του στην άμμο, αποφεύγοντας προβλήματα που τον υπερβαίνουν.

Σε αυτόν ακριβώς τον μηχανισμό στηρίζεται η κυβέρνηση και το διεθνές «σύστημα», που την «καθοδηγεί» και κηδεμονεύει, για να περάσει την πολιτική του Μνημονίου και της δανειακής σύμβασης. Προσπαθεί να την παρουσιάσει ως μια οδυνηρή μεν, αλλά αναγκαία θεραπεία, που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να ξαναβγεί κάποτε «στις αγορές», να ξαναγίνει ένα κάπως «κανονικό κράτος». Και όχι βέβαια σαν αυτό που όντως είναι: ένα πρόγραμμα συρρίκνωσης της ελληνικής οικονομίας, που συντρίβει τη ραχοκοκαλλιά της ελληνικής οικονομίας, κοινωνίας και κράτους, διάλυσης του (υποτυπώδους) κοινωνικού κράτους, λεηλασίας της χώρας και αποικιοποίησής της, με τρόπο που μπορεί να εξελιχθεί σε καταστροφή μεγαλύτερη της Μικρασιατικής. Γιατί τότε χάθηκε η μισή Ελλάδα, τώρα θα χαθεί η υπόλοιπη, δηλαδή η δυνατότητα ύπαρξης ενός κάπως ανεξάρτητου και κυρίαρχου ελληνικού κράτους, προϋπόθεσης για την αξιοπρεπή επιβίωση του ελληνικού λαού. Από την άποψη αυτή η τρόικα μας βοηθάει να καταλάβουμε που πάει το πράγμα (και τι ακριβώς τους λένε το πολιτικό μας προσωπικό και η «ελίτ» της χώρας).

Το πρόγραμμα «ιδιωτικοποιήσεων» που ανακοίνωσε η τρόικα, είναι εξωφρενικού μεγέθους. Πρακτικά σημαίνει την πλήρη λεηλασία της χώρας, οποιασδήποτε αξίας έχει μείνει στα χέρια του ελληνικού κράτους και μπορεί να του χρησιμεύσει για άσκηση πολιτικής, στην ανάπτυξη, στην κοινωνική του πολιτική. Πρόκειται για το αντίστοιχο διαδικασίας «εκκαθάρισης» χρεωκοπημένης επιχείρησης. Σε αντίθεση μάλιστα με την εκκαθάριση ιδιωτικών επιχειρήσεων, εδώ, πρώτη και απόλυτη προτεραιότητα έχει η εξυπηρέτηση των διεθνών τραπεζών. Στον κόσμο που ετοιμάζουν, και με το «ελληνικό πείραμα», όλα τα επαγγέλματα έχουν κάποιο ρίσκο, εκτός από ένα: του τραπεζίτη, του κατόχου χρήματος. Μπορεί να κάνει ότι θέλει, χωρίς καμιά απολύτως συνέπεια. Να σημειώσουμε επίσης ότι η κατεπείγουσα εκποίηση, κακήν κακώς, και σε συνθήκες εθνικής καταστροφής, της δημόσιας περιουσίας, σημαίνει πρακτικά και «σκότωμά» της.

Επιπλέον, στην Ελλάδα δεν έχουμε σοβαρούς καπιταλιστικούς ομίλους. Πρακτικά, η ιδιοκτησία της χώρας θα περάσει σε ξένους, ολοκληρώνοντας μια πορεία αποικιοποίησής της, που θα τη κάνει πολύ σύντομα είδος «Μπανανίας» της Ευρώπης, κάτι σαν τη Γουατεμάλα της «Γιουνάιτεντ Φρουτ». Τέτοιο πρόγραμμα μαζικής φτωχοποίησης και αποικιοποίησης, δύσκολα πραγματοποιείται χωρίς να απειλήσει εν τέλει και τη δημοκρατία, ενδεχόμενο στο οποίο αναφέρθηκε πέρυσι, σε μια δήλωση που δεν προσέχτηκε, ο κ. Μπαρόζο. Και επειδή, σε αντίθεση με τη Γουατεμάλα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει και σοβαρό εθνικό πρόβλημα, δεν θα μπορέσει να υπερασπίσει στο τέλος και την εξωτερική της κυριαρχία, στο Αιγαίο, την Κύπρο, τη Θράκη κλπ. ‘Αλλωστε, οι κύριοι της τρόικας δεν έκρυψαν, στην περίφημη συνέντευξή τους, ότι έχουν άποψη και για τις ελληνικές στρατιωτικές δαπάνες.

Βεβαίως ήδη ακούμε τις ανοησίες των Ελλήνων νεοφιλελεύθερων, της πλέον γελοίας και καθυστερημένης εκδοχής νεοφιλελεύθερων, που, ευρισκόμενοι πνευματικά «πίσω από τις αρκούδες», ή απλά ενδιαφερόμενοι μόνο για τα ιδιοτελή συμφέροντά τους, ισχυρίζονται ότι ο ελληνικός λαός θα βρει την υγειά του, όχι φτιάχνοντας το κράτος, αλλά διαλύοντας και αυτό το ελαττωματικό κράτος που έχει. Το λένε μάλιστα αυτά όχι στη αρχή του νεοφιλελεύθερου κύκλου, που θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι είχε ίσως κάποιο νόημα, αλλά στο τέλος του, εν τω μέσω μιας σοβαρότατης παγκόσμιας κρίσης, όταν οι ιδιωτικές τράπεζες κινητοποιούν τα κράτη για να τις σώσουν! Ποιος όμως έχει πρόβλημα στον σημερινό κόσμο; Αυτοί ακριβώς που γενίκευσαν τον οικονομικό φιλελευθερισμό. Ποιοι τα καταφέρνουν σχετικά καλύτερα; Η Κίνα, το κράτος της οποίας είναι πίσω από κάθε σχεδόν οικονομική δραστηριότητα, η Γερμανία, που προστάτευσε ζωτικές κρατικές λειτουργίες. Γιατί είναι καλό για τη γερμανική κρατική τηλεφωνική εταιρεία να αγοράζει τον ελληνικό ΟΤΕ, γιατί εθεωρείτο καλό για την Ελλάδα να αγοράζει ο ΟΤΕ τις τηλεπικοινωνίες Ρουμανίας ή Αρμενίας, και είναι τώρα καλό να ξεπουλήσουμε ότι έχουμε και δεν έχουμε ως συλλογική περιουσία του ελληνικού λαού;

Φυσικά είναι καλό. Είναι καλό για όσους μας έχουν δανείσει. Εμείς θα είχε νόημα να το κάνουμε, υπό δύο όμως προϋποθέσεις: α) ότι θα διατηρούσε η χώρα μια μίνιμουμ δυνατότητα ανεξαρτησίας και πολιτικής, β) ότι θα ξεμπερδεύαμε με το πρόβλημα χρέους/ελλειμμάτων. Τίποτα από τα δύο δεν ισχύει. ‘Όχι μόνο θα ακρωτηριαστούμε, αλλά θα δυσκολέψουμε και την επιβίωσή μας. Το αντίστοιχο στην ιατρική θα ήταν να αρχίσουμε να αφαιρούμε από έναν ασθενή τα όργανα που νοσούν!

‘Εχουμε επισημάνει, και εμείς και πολλοί άλλοι, ότι, σε αντίθεση με τα περισσότερα θέματα, όπου μπορούν να υπάρχουν πολλές απόψεις, το ζήτημα του Μνημονίου δεν επιδέχεται πολλές απαντήσεις. Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα αφήσει τη χώρα σε πολύ δυσκολότερη κατάσταση από αυτή που τη βρήκε! Δεν υπάρχει άλλη χώρα στον κόσμο που να μείωσε το έλλειμμα με τους ρυθμούς που δεσμεύτηκε ο Παπακωνσταντίνου. Δεν υπάρχει άλλη χώρα συγκρίσιμη με την Ελλάδα που να μπόρεσε να πληρώσει κανονικά χρέος 150% και απάνω του ΑΕΠ. Και είναι αλφάβητο της οικονομικής επιστήμης ότι εφαρμογή δραστικής λιτότητας σε περίοδο κρίσης μετατρέπει την ύφεση σε κραχ, κατά τον κλασικό μηχανισμό του 1929-31, χώρια οι κοινωνικές, πολιτικές, εθνικές συνέπειες, ακόμα και οι συνέπειες στην υγεία του πληθυσμού. Στη χώρα μας είμαστε υποχρεωμένοι να ανακαλύπτουμε συχνά την πυρίτιδα. Θα είχε βγάλει το ΔΝΤ τη φήμη που έχει, αν δεν προκαλούσε παντού τα ίδια αποτελέσματα, αν δεν φτάναμε να έχουμε έκρηξη φυματίωσης στην Αν. Ευρώπη και χολέρας στο Περού; Πρέπει να είσαι ή τελείως απληροφόρητος ή απατεώνας ή ηλίθιος για να πιστεύεις στις ευεργετικές συνέπειες ενός Ταμείου, που, αφού κατέστρεψε τον Τρίτο Κόσμο και τον πρώην «σοσιαλιστικό», συνεχίζει τώρα το θεάρεστο έργο του στην περιφέρεια της ευρωζώνης.

Η Ελλάδα θα χρεωκοπήσει με βεβαιότητα ακολουθώντας αυτές τις συνταγές, είναι άλλωστε κοινό μυστικό διεθνώς, το γράψαμε κι εμείς από αυτές εδώ τις στήλες, ότι δεν μπορεί να πληρωθεί ποτέ αυτό το βουνό χρέους. Ουδείς, των κατόχων ελληνικών ομολόγων περιλαμβανομένων, δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα πληρωθούν στην αξία τους. Βερολίνο και Παρίσι έχουν ήδη συμφωνήσει σε κούρεμα περί το 30%. Σε συνέντευξή του στον γράφοντα, τον Ιούλιο του 2010, ο μεγάλος οικονομολόγος Γκαλμπρέιθ, φίλος του κ. Παπανδρέου, δήλωσε ότι «όλοι ξέρουν ότι αυτό θα γίνει». Αν όμως είναι έτσι, προς τι οι θυσίες στο μεσοδιάστημα και προς τι το ξεπούλημα του εθνικού πλούτου; Πρώτον, για να οργανωθεί η αναδιάρθρωση του χρέους κατά τον πλέον συμφερότερο και ασφαλέστερο τρόπο για τη συμμαχία «αγορών»-Γερμανίας. Δεύτερο, για να χρησιμοποιηθεί η Ελλάδα, όπως ήδη χρησιμοποιείται, για την πειθάρχηση, από την ίδια συμμαχία, όλης της Ευρώπης. «Κυττάξτε την Ελλάδα, κυττάξτε τι παθαίνουν όσα παιδιά δεν κάθονται καλά», λένε Μέρκελ, Σαρκοζί, Τρισέ, Στρως-Καν και Γκόλντμαν Ζακς, στα υπόλοιπα «παιδιά» της «ευρωπαϊκής τάξης».

Το Μνημόνιο δεν θα θεραπεύσει την Ελλάδα από το πρόβλημα ελλειμμάτων/χρέους. Αυτό που κάνει είναι να την υποβιβάζει σε χώρα-αποικία, προκαλώντας ένα κοινωνικό ολοκαύτωμα με την προσπάθεια να οδηγήσει, εν ονόματι της «ανταγωνιστικότητας», την αμοιβή και προστασία της εργασίας και το κοινωνικό κράτος σε επίπεδα Κίνας ή Βουλγαρίας. Η Ελλάδα οφείλει να επαναδιαπραγματευθεί τη δανειακή σύμβαση που υπέγραψε η κυβέρνηση Παπανδρέου, να οργανώσει, εκείνη και όχι οι πιστωτές, την αναδιάρθρωση του χρέους, να φτιάξει συμμαχίες εντός και εκτός Ευρώπης, να υπερασπιστεί πολιτικά τον εαυτό της διεθνώς, εν ανάγκη να φτάσει, αν όλα τα άλλα μέσα αποδειχθούν ατελέσφορα, και στο ύστατο όπλο της στάσης πληρωμών, με την παράλληλη χρήση όλων των θεσμικών και πολιτικών δυνατοτήτων που παρέχει στη χώρα η ιδιότητά της ως μέλους της ΟΝΕ. Αυτό δεν έρχεται σε αντίθεση, κάθε άλλο, με την ανάγκη ριζικής μεταρρύθμισης του κράτους και της εσωτερικής ελληνικής δομής, που δεν είναι αιτία της κρίσης, αλλά βοήθησε στο να βρεθούμε στην «πρώτη γραμμή». Ούτε βεβαίως με τη ανάγκη προβολής μιας σοβαρής εναλλακτικής λύσης στην κρίση που προκάλεσε η «υπερφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση» σε όλη την Ευρώπη. Ως Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, ο κ. Παπανδρέου όφειλε να πρωταγωνιστεί στην εξεύρεση μιας κεϋνσιανής, αναπτυξιακής, προοδευτικής, συνολικής διεξόδου από την ευρωπαϊκή κρίση, αντί να κάνει την Ελλάδα «πιλότο», «πειραματόζωο» ενός νέου ολοκληρωτισμού, εκθέτοντάς την στον κίνδυνο μη αντιστρέψιμης εθνικής καταστροφής.

Epikaira, 17.2.2011
Konstantakopoulos.blogspot.com

Τρίτη 15 Φεβρουαρίου 2011

ΑΙΓΥΠΤΟΣ: ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ (ΚΑΙ Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΟΜΠΑΜΑ-ΙΣΡΑΗΛ)

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Στην αποφασιστικότερη φάση της μπαίνει η μάχη για την εξουσία στο Κάιρο, την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, μάχη που θα κρίνει όχι μόνο την εξέλιξη του Αιγύπτου, αλλά θα επηρεάσει βαθειά το μέλλον όλου του ισλαμικού κόσμου, δεδομένης της κεντρικής σημασίας της Αιγύπτου για τον αραβικό κόσμο. (σ.σ. το άρθρο αυτό γράφτηκε μερικές ώρες πριν από την ΄πτώση του Μουμπάρακ)

Το ζήτημα βέβαια δεν είναι μόνο «ποιος κυβερνά την Αίγυπτο», αλλά και «ποιος κυβερνά τον κόσμο». Τα τελευταία εικοσιτετράωρα, οι ενδείξεις αποκαλύπτουν ότι γίνεται μια θυελλώδης σύγκρουση στο παρασκήνιο της «αυτοκρατορικής εξουσίας» ανάμεσα στον Ομπάμα, που έχει, κατά τα φαινόμενα, αποφασίσει να εγκαταλείψει τα παραδοσιακά, διεφθαρμένα και χρεωκοπημένα καθεστώτα-πελάτες, προς όφελος ενός ανοίγματος στους λαούς, αναλαμβάνοντας και το σχετικό ρίσκο και πιο παραδοσιακές δυνάμεις στο Ισραήλ και στο «βαθύ αμερικανικό κράτος», που επιχειρούν να τα διατηρήσουν πάση θυσία στη θέση τους.

Αυτό μόνο μπορεί να εξηγήσει αμερικανούς Πρέσβεις που «ξεμπροστιάζουν» τον Πρόεδρό τους, όπως ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στο Κάιρο (γιός ενός από τους ιδρυτές της CIA και της οργάνωσης Γκέλεν και πρωτεργάτη του πραξικοπήματος του Ιράν, με πλούσια δράση ο ίδιος στο Κόσοβο, στη φιλελευθεροποίηση της αιγυπτιακής οικονομίας κλπ.). Μόνο αυτό μπορεί επίσης να εξηγήσει πως ο αρχηγός της CIA ανήγγειλε την αποχώρηση Μουμπάρακ για να διαψευσθεί λίγο αργότερα… ‘Η γιατί ένας ισραηλινός αξιωματούχος συμμετείχε στη συνεδρίαση του αμερικανικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας! Οι εξελίξεις στο Κάιρο θυμίζουν κάπως τη σύσκεψη του 1974 που είχε αποφασίσει να αναθέσει στον Κανελλόπουλο την κυβέρνηση, προτού την αναθέσει στον Καραμανλή…Με τη σημαντική διαφορά όμως ότι ο αιγυπτιακός λαός είναι ήδη στους δρόμους όλων των πόλεων.

Το κλειδί των εξελίξεων, όχι μόνο στην Αίγυπτο, αλλά στο σύνολο της Μέσης Ανατολής το κρατάει τώρα στα χέρια του ο στρατός του Νάσσερ. Θα υπακούσει στον Μουμπάρακ ή θα περάσει στην άλλη πλευρά;

Απευθυνθήκαμε σε δύο πρόσωπα που παρακολουθούν στενά την Αίγυπτο, από τις δύο αντίπαλες όχθες της μεγάλης διαμάχης που διατρέχει την Μέση Ανατολή, για να μας φωτίσουν για το τι συμβαίνει και πως το βλέπουν. Ο ένας είναι ένας από τους σημαντικότερους διαμορφωτές της ισραηλινής στρατηγικής σκέψης, ο Καθηγητής Εφραίμ ‘Ινμπαρ. Η δεύτερη είναι η αρχισυντάκτρια μιας από τις σημαντικότερες επιθεωρήσεις του αραβικού κόσμου, της λιβανικής Bada'el, Leila Ghanem.
Leila Ghanem: H επανάσταση δεν σταματάει, η Αίγυπτος δεν γυρνάει στους Φαραώ και τους Σουλτάνους, μεγάλη ήττα για το Ισραήλ
Η αρχισυντάκτρια της Bada'el ήταν θυμωμένη προχτές το βράδυ με τον Μουμπάρακ. «Θέλουν να πάρουν από αυτό το λαό τη χαρά της νίκης. Θέλουν να τον ξαναγυρίσουν στην κατάσταση του σκλάβου. Αλλά δεν θα τους περάσει. Η Αίγυπτος δεν θα γυρίσει στην εποχή των Φαραώ και των Σουλτάνων», μας λέει, πεπεισμένη ούτε η αστυνομία, ούτε ο Στρατός έχουν πλέον τη δυνατότητα να καταστείλουν αυτό που εξελίσσεται στη μεγαλύτερη ίσως επανάσταση του αραβικού έθνους, αγκαλιάζοντας όλο και περισσότερες κοινωνικές τάξεις και επεκτεινόμενη σε όλη την Αίγυπτο.
Η Λέιλα παρακολουθεί στενά, με κομμένη την ανάσα, όπως και όλος ο αραβικός κόσμος, την αιγυπτιακή επανάσταση, μετακινούμενη αδιάκοπα μεταξύ Λιβάνου, Γαλλίας και Βόρειας Αφρικής. Στη συζήτηση που είχαμε μαζί της μας περιέγραψε αναλυτικά τις ταχύτατες εξελίξεις της επανάστασης. Μεταφέρουμε στη συνέχεια τις βασικότερες πληροφορίες και εκτιμήσεις της.
Ο Μουμπάρακ έχασε τα τελευταία ίχνη αξιοπιστίας, όταν ο δυτικός τύπος δημοσίευσε προ ημερών ότι έχει περιουσία 40-70 δις. Στην Αίγυπτο, το 40 είναι συμβολικό, είναι το ποσοστό του πληθυσμού κάτω από το όριο φτώχειας, χωρίς πρόσβαση σε ηλεκτρικό και πόσιμο νερό. ‘Ηταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Στη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας, οι εξεγερμένοι υποστηρίζουν ότι 18 εκατομμύρια Αιγύπτιοι βγήκαν στους δρόμους και σημαντικά τμήματα της εργατικής τάξης ξεκίνησαν απεργίες. Γενικεύθηκαν επίσης οι καταλήψεις εργοστασίων και δημοσίων κτιρίων.
Το πιο χαρακτηριστικό δείγμα του βάθους της «δημοκρατικής επανάστασης», αυτού του «αιγυπτιακού 1789», ήταν η δημιουργία «λαϊκών επιτροπών». Οι πρώτες που δημιουργήθηκαν ήταν επιτροπές στις γειτονιές, που αντικατέστησαν την αστυνομία. Ακολούθησαν επιτροπές εργατών, μεσαίων στρωμάτων (δικαστών, γιατρών, τεχνικών της διώρυγας κλπ.), επιτροπών των κατοίκων στην απέραντη ζώνη της εξαθλίωσης στην περίμετρο του Καίρου. Ταυτόχρονα, η επανάσταση επεκτάθηκε γεωγραφικά, ακόμα και σε περιοχές της ‘Ανω Αιγύπτου (Λούξορ, Ασουάν, Φαγιούμ κλπ.) που δεν είχαν δει πολιτική δράση από την αυγή των χρόνων. Περιέλαβε επαρχιακά κέντρα, οργανωμένα οικογενειακά (σε clans) που παραδοσιακά τροφοδοτούν με στελέχη τον στρατό. Οι Χριστιανοί Κόπτες αγνόησαν τις οδηγίες των θρησκευτικών ηγετών τους και συμμετείχαν στις διαδηλώσεις. Αντιπροσωπείες από όλες τις περιοχές συνέρρευσαν στην Πλατεία Απελευθέρωσης (Ταχρίρ) του Καίρου, που λειτουργεί τώρα ως «επαναστατικό εργαστήριο», κατά την Κυρία Γκάνεμ, θυμίζοντας την «Κομμούνα του Παρισιού» του 1871. Εκεί το κίνημα επεξεργάζεται τις θέσεις και τα αιτήματά του και εκεί δημιουργήθηκε μια «επιτροπή δικαστών» με αντικείμενο την επεξεργασία νέου συντάγματος. Η αντιπολίτευση δεν ωθεί τις εξελίξεις, ανταποκρίνεται με καθυστέρηση στην πίεση που δέχεται από τη βάση.
Ενώ το κίνημα διευρυνόταν σε όλη τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας το καθεστώς κατέρρεε. Πρώτη κατέρρευσε η αστυνομία, ακολούθησε το κυβερνητικό κόμμα και το σύστημα ελεγχόμενων ΜΜΕ. με μια σειρά λιποταξιών επιφανών στελεχών και τη δημιουργία «επιτροπών ακέραιων δημοσιογράφων» και του δικτύου « Maspero 2011 ». Σταδιακά, «περάσαμε από την εξέγερση σε μια λαϊκή επανάσταση, όπως οι ίδιοι οι εξεγερμένοι την χαρακτηρίζουν», μας λέει η Λέιλα Γκάνεμ.
Ο στρατός επηρεάστηκε κι αυτός από την ατμόσφαιρα στη χώρα, ενώ η στάση του παραμένει αινιγματική. ‘Ηδη πάντως αρκετοί αξιωματικοί βγήκαν στις τηλεοράσεις και τάχθηκαν ανοιχτά υπέρ της εξέγερσης, ενώ το Στρατιωτικό Συμβούλιο που συνεδρίασε χωρίς τον Μουμπάρακ εξέδωσε ένα «Στρατιωτικό Ανακοινωθέν αρ. 1», που υπέγραψε ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου. Η φρασεολογία αυτή είναι η ίδια που χρησιμοποίησαν οι αξιωματικοί του Νάσσερ όταν πήραν την εξουσία, ανατρέποντας τον Βασιληά της Αιγύπτου. Στο ανακοινωθέν, η ηγεσία του στρατού δηλώνει ότι «εγγυάται» τις διεκδικήσεις του λαού. Την απάντηση όμως για το τι θα κάνει ο Στρατός θα την δώσει ίσως το «ανακοινωθέν αρ. 2» που αναμένεται τώρα, μετά το διάγγελμα Μουμπάρακ. (σ.σ. Πάντως, το Προεδρικό Μέγαρο και άλλα κρίσιμα σημεία του καθεστώτος δεν τα φυλάει ο Στρατός, αλλά η Προεδρική Φρουρά).
Στις απαρχές του κινήματος ήταν ένα κίνημα 60.000 νέων, κυρίως της μεσοαστικής τάξης, που έδωσαν σκληρούς αγώνες και μερικοί έχασαν τη ζωή τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δικτυωμένοι μέσω του ‘Ιντερνετ. ‘Ένα άλλο κίνημα είναι το «κίνημα της 6ης Απριλίου», με 60.000 νέους 20-30 ετών, οργωμένων μέσω διαδικτύου, που δημιουργήθηκε από αφορμή μια κίνηση αλληλεγγύης σε μια εργατική απεργία το 2008 και είναι το πιο ενεργό την τελευταία τριετία. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν διάφορα άλλα κινήματα της αριστεράς, για τα ανθρώπινα δικαιώματα, νέων, φοιτητών και φιλελεύθερων)Προτίμησαν να δρουν αποκεντρωμένα για να αποφύγουν τις αστυνομικές διώξεις, προχθές όμως συγκρότησαν δύο μεγάλες «συμμαχίες», την αριστερίζουσα «Συμμαχία της Επανάστασης του θυμού» και τη «Συσπείρωση νέων της 25ης Ιανουαρίου». Διεκδικούν αποχώρηση Μουμπάρακ, άρση κατλαστασης πολιορκίας, δημιουργία συνταγματικού συμβουλίου για επεξεργασία συντάγματος, διάλυση και εκλογή νέου κοινοβουλίου, δίκη διφθαρμένων πολιτικών και υπευθύνων για «εγκλήματα κατά του αιγυπτιακού λαού» και ειδικά δολοφονίες διαδηλωτών.

Σε αυτές τις δυνάμεις προστέθηκαν σταδιακά τα διάφορα πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης (νασσερικοί, αριστεροί, Μπαραντέι, Αδελφοί Μουσουλμάνοι κλπ). Μια από τις μεγάλες αποκαλύψεις της επανάστασης, λέει η Ghanem, ήταν αυτή του βαθμού υπερτίμησης των ΑΜ από το καθεστώς προκειμένου να τρομοκρατήσει τους Κόπτες, να εξουδετερώσει την αντιπολίτευση και να πάρει με το μέρος του τμήμα της αριστεράς. Οι νέοι της κίνησης συμμετείχαν, δεν πρωταγωνίστησαν όμως στην επανάσταση. Οι ΑΜ αντιμετωπίζουν μείζον πρόβλημα πολιτικής στρατηγικής, μη μπορώντας να μετασχηματίσουν την αναμφισβήτητη συμπάθεια που διαθέτουν σε πολιτική επιτυχία. Εδώ και μερικά χρόνια, τους διαπερνά ένας «αέρας εκσυγχρονισμού» στο επίπεδο της υιοθέτησης δυτικών ρούχων και μοντέρνας επικοινωνίας. Επίσημα εγκατέλειψαν κάθε θεοκρατικό σχέδιο και δηλώνουν οπαδοί των τουρκικών και μαροκινών ισλαμιστών. Αλλά συνεχίζουν να διατηρούν διπλή γλώσσα στις λαϊκές γειτονιές, μια προς τα έξω και μια πολύ παραδοσιακή.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν είναι ο προτιμώμενος από τον Νετανιάχου Σουλεϊμάν, ο διάδοχος του Μουμπάρακ, «σε κάθε περίπτωση ο μεγάλος χαμένος της λαϊκής δημοκρατικής επανάστασης θα είναι το Ισραήλ», εκτιμά η Κυρία Γκάνεμ, που θυμίζει ότι ο Σουλεϊμάν ήταν ο πρωτεργάτης της συμφωνίας αερίου με το Ισραήλ, που θεωρείται εξαιρετικά δυσμενής για τα αιγυπτιακά συμφέροντα.
Ο αιγυπτιακός γίγαντας ξύπνησε. Το τζίνι δεν θα ξαναμπεί στο μπουκάλι. Μπορεί να επηρεάσει κι άλλες αραβικές χώρες.
EFRAIM INBAR, κορυφαίος Ισραηλινός στρατηγικός: ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΡΑΒΕΣ Ο ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ, Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΕΝ ΘΑ ΔΟΥΛΕΨΕΙ

Aπό τους κορυφαίους διαμορφωτές της ισραηλινής στρατηγικής σκέψης, ο Καθηγητής Efraim Inbar διευθύνει το σπουδαιότερο ίσως Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών της χώρας του, το BESA στο Πανεπιστήμιο Μπαρ-Ιλάν. Υπηρέτησε σε διάφορες κρατικές θέσεις και είναι μέλος του Ιστορικού Τμήματος των ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων και Πρόεδρος του Συνδέσμου Διεθνών Μελετών του Ισραήλ. Δηλώνει ενθουσιώδης οπαδός του Ηράκλειτου, που τον ερμηνεύει ως απόστολο του Πολέμου, ενώ ομολογεί αυτοβούλως, με αφορμή μια ερώτηση για την Τουρκία, το ηθικο-πολιτικό του credo: «Δεν εμπιστεύομαι κανέναν. Η λέξη εμπιστοσύνη δεν υπάρχει στο λεξιλόγιό μου». Μιλήσαμε μαζί του σε μια προσπάθεια να έχουμε μια ιδέα των αντιλήψεων που επικρατούν στο Ισραήλ για την αιγυπτιακή κρίση.

Η κυβέρνηση της Αιγύπτου, λέει, εφαρμόζει επιτυχώς μια τακτική «ανάσχεσης» του εναντίον της κινήματος, διεξάγοντας έναν πόλεμο φθοράς, στον οποίο μάλλον θα επικρατήσει. Του παρατηρούμε ότι το κίνημα δεν δείχνει προς το παρόν να «κουράζεται», νέες κοινωνικές δυνάμεις προστίθενται στην εξέγερση, πολλαπλασιάζονται οι απεργίες των εργατών. Σε μια τέτοια περίπτωση, υποστηρίζει, μπορεί τελικά το καθεστώς να χρειαστεί να χρησιμοποιήσει περισσότερη ισχύ. «Η καταπίεση δουλεύει» προσθέτει γελώντας (“repression works”).

Δουλεύει όμως άραγε τόσο καλά η καταπίεση, όσο φαίνεται ίσως εκ πρώτης όψεως; Κι αν δουλεύει, ποιες είναι οι μακροχρόνιες συνέπειες της χρήσης της; ρωτάμε τον Καθηγητή. Στο κάτω-κάτω αν υπήρξε κάποιος που ήξερε τη βία καλύτερα από όλους δεν ήταν άλλος από τον Ναπολέοντα. Κι ήταν αυτός ακριβώς που είπε ότι με τις λόγχες μπορείς να κάνεις τα πάντα, εκτός από το να καθήσεις πάνω τους. Ο Εφραίμ ‘Ινμπαρ τα ακούει όλα αυτά ευγενώς μεν, κάπως «βερεσέ» δε. Η καταπίεση, μας λέει, δούλεψε για πολλές δεκαετίες και μπορεί να δουλέψει και στο μέλλον. Δεν πιστεύω πολύ, μας λέει, στη δυνατότητα αλλαγής προς τη δημοκρατία. Οι μόνες συγκροτημένες πολιτικές δυνάμεις στην Αίγυπτο είναι ισλαμικές δυνάμεις, περιλαμβανομένων των «Αδελφών Μουσουλμάνων». Αυτό καθιστά μόνη αξιόπιστη εναλλακτική, μόνο δρόμο, τα αυταρχικά καθεστώτα.
Δηλαδή υπάρχει κάτι στο Ισλάμ που δεν επιτρέπει τη δημοκρατία; Ρωτάμε τον Καθηγητή, που περιορίζει το ασυμβίβαστο στους ‘Αραβες, αναφέροντας παραδείγματα επιτυχούς έναρξης εκδημοκρατισμού ισλαμικές χώρες όπως την Μαλαισία, την Ινδονησία και την Τουρκία. Το αποδίδει στην «αποτυχία» των «αραβικών ελίτ», στη μη ύπαρξη «εκσυγχρονιστικών ελίτ» όπως αυτές που υπάρχουν στην Κορέα ή την Μαλαισία. ‘Όταν τον ρωτάμε γιατί συμβαίνει αυτό, το αποδίδει σε μερικά στοιχεία της αραβικής πολιτικής κουλτούρας.
O Καθηγητής ‘Ινμπαρ δεν μασάει τα λόγια του για τον Ομπάμα και την πολιτική του. Θεωρεί ότι η στροφή του Προέδρου των ΗΠΑ, που ζητούσε πριν μια βδομάδα την άμεση αποχώρηση του Μουμπάρακ, είναι στη σωστή κατεύθυνση, παραμένει όμως ανεπαρκής. Ακόμα και τώρα, που η Ουάσιγκτων ζητά «μετάβαση εν τάξει», η πολιτική της παραμένει «αρκετά αφελής», όπως π.χ. όταν επιμένει στην κατάργηση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Η κυβέρνηση Ομπάμα, υπογραμμίζει, διακρίνεται για την αφέλειά της και για το «σύνδρομο του Κάρτερ».
‘Όταν του παρατηρούμε ότι και οι νεοσυντηρητικοί, στις αρχές της δεκαετίας, έθεσαν τη «δημοκρατία» ως κεντρικό σύνθημα στη Μέση Ανατολή, συμφωνεί ότι ήταν κι αυτοί «πολύ ιδεαλιστές» και απέτυχαν στην «πολιτική μηχανική», όπως σε Ιράκ και Αφγανιστάν. Εγώ, συμπληρώνει, είμαι οπαδός ενός διαφορετικού, πιο πραγματιστικού συντηρητισμού. Δεν πρέπει να επιτρέπεται η συμμετοχή στις εκλογές μη δημοκρατικών κομμάτων, όπως της Χαμάς, που οι Αμερικανοί επέτρεψαν να πάρει μέρος στις παλαιστινιακές εκλογές, με αποτέλεσμα να ελέγχει σήμερα τη Γάζα. Υπάρχουν φανατικοί στον ισλαμικό χώρο, πολύ περισσότερο φανατικοί από τον Αχμαντινετζάντ, τονίζει.
Με την ευκαιρία της συνομιλίας μας δεν παραλείπουμε να τον ρωτήσουμε για τις σχέσεις με την Τουρκία. Μιλάει για σοβαρό ρήγμα με την ‘Αγκυρα, λόγω της μεταβολής της τουρκικής στάσης απέναντι στο Ισραήλ. Αποδίδει τη νέα τουρκική πολιτική στην ισλαμική απόχρωση στην εξωτερική πολιτική, στην επιθυμία μεγαλύτερου ρόλου στη Μέση Ανατολή και στις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της ‘Αγκυρας.
Μένει πάντως κανείς με την απορία για το αν η αποτυχία του αραβικού «εκσυγχρονισμού» και όσα ο Καθηγητής προσάπτει στην «αραβική πολιτική κουλτούρα», δεν οφείλονται τελικά παρά ακριβώς στην απαίτηση να παραμείνει ο αραβικός κόσμος σε αποικιακή σχέση προς τη Δύση και το Ισραήλ. Διερωτάται επίσης κανείς, τι θα σήμαινε για τα μακροχρόνια στρατηγικά συμφέροντα και την εικόνα της Δύσης, αν ταυτιζόταν με μια μεγάλης έκτασης αιματηρή καταστολή. Μια τέτοια καταστολή πιθανώς θα απαιτούνταν, χωρίς να είναι καθόλου βέβαιο ότι θα τα κατάφερνε τελικά να σώσει τους από πολλού χρεωκοπημένους πολιτικά αραβικούς αυταρχισμούς. Η προσπάθεια να κρατηθεί ο Σάχης με το ζόρι, πριν από 30 χρόνια, όχι μόνο απέτυχε, εξακολουθεί να έχει τεράστιες πολιτικές συνέπειες σήμερα. ‘Οσο για τη λογική του Διαρκούς Πολέμου, εμφανίζεται μεν από τους οπαδούς της ως η μόνη ρεαλιστική, ιστορικά όμως, σε αυτήν ακριβώς περιέχεται το σπέρμα της αυτοκαταστοφής.

konstantakopoulos.blogspot.com
Κόσμος του Επενδυτή, 13.2.2011

Παρασκευή 11 Φεβρουαρίου 2011

H ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΑΡΑΒΩΝ

Toυ Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Συσσωρευμένη οργή και ματαίωση δεκαετιών του αραβομουσουλμανικού κόσμου, ηθική, κοινωνική, πολιτική, εθνική, εκρήγνυνται τώρα μπροστά στα ένοχα και αμήχανα μάτια Ευρωπαίων και Αμερικανών, προκαλώντας νέο κύμα ανασφάλειας στο Ισραήλ, κράτος του Διαρκούς Πολέμου στη Μέση Ανατολή. Ο ίδιος ο πυρήνας της «Αυτοκρατορίας» διχάζεται τώρα βαθειά για το πώς πρέπει να αντιμετωπίσει το νέο δεδομένο που, εκτός των άλλων, απειλεί καθεστώτα-στυλοβάτες της Pax Americana και Israeliana στη στρατηγικότερη περιοχή του κόσμου. ‘Ηδη, πολύ δύσκολα φαντάζεται κανείς πως θα μπορέσει π.χ. το Ισραήλ να συνεχίσει τον αποκλεισμό της Γάζας με οποιαδήποτε ελάχιστα δημοκρατική κυβέρνηση στην Αίγυπτο, αναγκασμένη, ακόμα κι αν δεν το θέλει, να παίρνει υπόψιν της τις διαθέσεις του πληθυσμού.

Το επαναστατικό κύμα που ξεκίνησε στην Τυνησία, συνεχίζεται στην Αίγυπτο, απειλεί την Ιορδανία, την Υεμένη και ποιός ξέρει ποιους ακόμα, θυμίζει σε ορισμένους αναλυτές, με τη μεταδοτικότητά του, τις ευρωπαϊκές επαναστάσεις του 1848. ‘Αλλοι πάλι, διερωτώνται μήπως βρισκόμαστε σε ένα αραβικό 1789. Το παρόν, είναι το πέμπτο μεγάλο επαναστατικό κίνημα που διατρέχει τον μουσουλμανικό κόσμο στη διάρκεια ενός αιώνα. Προηγήθηκαν οι εξεγέρσεις κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα αντιαποικιακά κινήματα, με αποκορύφωμα την Επανάσταση της Αλγερίας, η εποποιία του εθνικού Παλαιστινιακού κινήματος, η Ιρανική Επανάσταση του 1979.

‘Όπως όλες οι γνήσιες Επαναστάσεις στην ιστορία, έτσι κι αυτή χαρακτηρίζεται από την άμεση, δυναμική εισπήδηση των ίδιων των λαϊκών μαζών στην πολιτική δράση. Στην Αίγυπτο, στον πυρήνα της εξέγερσης είναι 19 οργανώσεις νεολαίας, διαδικτυωμένες με το ‘Ιντερνετ, με μισό εκατομμύριο μέλη, αποτελούμενες κυρίως από διπλωματούχους, μορφωμένους, αλλά χωρίς δουλειά νέους, που βλέπουν ένα διεφθαρμένο και τυραννικό καθεστώς, υπόδουλο στους ξένους, να ματαιώνει την ελπίδα και την αξιοπρέπειά τους. Περισσότερο από το αίτημα της ελευθερίας ή τις όποιες οικονομικές και κοινωνικές διεκδικήσεις, είναι η βαθειά ανάγκη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ατομικής και συλλογικής, που βρίσκεται στη ρίζα της αραβικής εξέγερσης. (Ειρήσθω εν παρόδω, η αξιοπρέπεια αυτή είναι υπεύθυνη για τις ήττες των, συντριπτικά υπέρτερων σε ισχύ και τεχνολογία, ΗΠΑ και Ισραήλ σε Ιράκ και Λίβανο αντίστοιχα, την τελευταία δεκαετία).

Στη μνημειώδη «Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης» ο, και πρωταγωνιστής της, Λέων Τρότσκι παρατηρεί ότι μια επανάσταση δεν κερδίζει όταν οι οπαδοί της έχουν περισσότερα όπλα, αλλά όταν είναι αποφασισμένοι να πεθάνουν. Δεν είναι τυχαίο ότι όλα ξεκίνησαν όταν η κοινωνική πίεση έσπρωξε έναν μικροπωλητή της Τυνησίας να αυτοπυρποληθεί, καταλύοντας έτσι την συσσωρευμένη οργή και μετασχηματίζοντάς την σε εξέγερση. Τα περισσότερα, αν όχι όλα τα αραβικά καθεστώτα στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην επίγνωση του πληθυσμού ότι θα χρησιμοποιήσουν την πιο ανελέητη βία αν απειληθούν. Η φυγή του Μπεν ‘Αλι απέδειξε στους ‘Αραβες ότι το μέχρι χθες αδιανόητο είναι πλέον δυνατό. Ο φόβος μετακόμισε από τον δρόμο στα παλάτια, ανοίγοντας το κουτί της Πανδώρας για τους σατράπες που κυβερνούν μια περιοχή από τον Ατλαντικό μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό.

‘Αραβες και Παγκοσμιοποίηση

Σε αντίθεση με τα προηγούμενα επαναστατικά κινήματα των Αράβων, το τωρινό είναι περισσότερο πολιτικό και κοινωνικό, παρά εθνικό, στρέφεται δηλαδή άμεσα εναντίον των ντόπιων καθεστώτων, όχι των ξένων αποικιοκρατών. Λέμε βέβαια άμεσα γιατί αυτά ακριβώς τα καθεστώτα είναι, στην πραγματικότητα, τα «ρελαί» ενός αποικιακού συστήματος κυριαρχίας, αλλά και γιατί είναι αδύνατο το αίτημα της αξιοπρέπειας, που συνέχει αυτές τις εξεγέρσεις, να περιορισθεί στο εσωτερικό και να μην επηρεάσει τις εξωτερικές σχέσεις αυτών των χωρών. Το παλαιστινιακό παραμένει πάντα βαθύ, αθεράπευτο τραύμα στην ψυχή του Ισλάμ, οι επεμβάσεις, μόνο την τελευταία δεκαετία, σε Ιράκ, Γάζα, Λίβανο, Αφγανιστάν, Πακιστάν, οι ιδεολογικές επιθέσεις κατά του Ισλάμ, τα στρατόπεδα βασανιστηρίων στο Γουαντάναμο, το Αμπού Γκράιμπ, το αεροδρόμιο Μπαγκράμ της Καμπούλ, έχουν συσσωρεύσει αβυσαλλέο μίσος κατά των Δυτικών.

Αυτό όμως που κάνει πραγματικά εκρηκτικό το κοκτέιλ είναι οι συνέπειες της δημογραφικής έκρηξης, της ανόδου του μορφωτικού επιπέδου, οι οικονομικές και πολιτιστικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και η μεγάλη πολιτιστική επανάσταση του ‘Ιντερνετ. ‘Ένα εκατομμύριο άνθρωποι προστίθενται κάθε χρόνο στον πληθυσμό της Αιγύπτου, απαιτώντας μια ανάπτυξη της τάξης του 6-7% για να διατηρηθεί απλώς το βιοτικό επίπεδο. Η χώρα υποφέρει επιπλέον από τις συνέπειες της γνωστής συνταγής ιδιωτικοποιήσεων και φιλελευθερισμού, που εφήρμοσε, όπως και οι άλλες αραβικές χώρες. Διαθέτει όμως μια μεγάλη κατηγορία νέων, καλά μορφωμένων, ενώ ζει κι αυτή σε ένα διεθνές «πολιτιστικό» περιβάλλον που έχει ανεβάσει τις συνολικές προσδοκίες του πληθυσμού του πλανήτη. Σήμερα, η μόρφωση και η διεθνής τηλεόραση (το Αλ Τζαζίρα εν προκειμένω) κατέστησε τα στάνταρτς της δυτικής ευημερίας και της δημοκρατίας γενική προσδοκία ευρύτατων μαζών του «τρίτου κόσμου», όπως αποκαλούμε κατ’ ευφημισμό το κατά Μπρωντέλ «κόλαση ή καθαρτήριο» της ανθρωπότητας.

Οι ‘Αραβες δεν έχουν μόνο τη δυνατότητα να πληροφορούνται άμεσα τι συμβαίνει στον κόσμο τους, αλλά και τη δυνατότητα να συνδιαλλέγονται. Το ‘Ιντερνετ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας δημόσιας σφαίρας σχετικά ελεύθερου διαλόγου, αλλά και στη δυνατότητα δικτύωσης των ανθρώπων μεταξύ τους. Η αιγυπτιακή επανάσταση θα μείνει ίσως στην Ιστορία ως η πρώτη ψηφιακή επανάσταση.

Τα όρια της αυτοκρατορικής ισχύος

Πρώτη σε κυκλοφορία στο Ισραήλ η Yediot Ahronot ωρύεται για την «εγκατάλειψη» από τους Αμερικανούς του Μουμπάρακ: «Μια πράξη βλακείας και πλήρους αδυναμίας κατανόησης. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν σέβεται τίποτα το ιερό…μπορεί να μας πουλήσει από σήμερα μέχρι αύριο». Προφανώς, για τον Νετανιάχου, η ενδεικνυόμενη λύση θα ήταν να δώσουν οι ΗΠΑ «πράσινο φως» στον αιγυπτιακό στρατό να ματοκυλίσει τη χώρα για να σώσει τον Μουμπάρακ, γιατί αυτή είναι στην πραγματικότητα η μόνη διαθέσιμη εναλλακτική.

Κλαίει και οδύρεται και η κεντρώα «Μααρίβ», με την «οδυνηρή αφέλεια» του Ομπάμα, που, γράφει, νόμιζε ότι βγάζοντας ένα λόγο στο Κάιρο, θα κέρδιζε την ψυχή του Ισλάμ, φτάνοντας περίπου να κάνει εκκλήσεις στον … Αλλάχ: «Η Βαγδάτη στο χάος, η Βυρηττός έπεσε στους εξτρεμιστές, η Γάζα έπεσε στη Χαμάς, το Αμμάν κι ο Βασιληάς παρασύρονται από τον αέρα, στο Κάιρο σπάει ο θρόνος του Αιγύπτιου Προέδρου – και τι του ζητάνε, σε αυτές τις ώρες που παίζεται η επιβίωσή του, να κάνει διάλογο με την εξέγερση! Μόνο ο Αλλάχ ξέρει τι θα έρθει μετά» Πιο ρεαλιστική, η Τζερούσαλεμ Ποστ στηρίζει τον ματωβαμμένο αρχηγό των μυστικών υπηρεσιών του Στρατού Σουλεϊμάν για τη «μετάβαση».

Οι Εβραίοι είναι, πιθανώς, μια από τις εξυπνότερες ελίτ της ιστορίας. Φαίνεται όμως ότι το πολύ γαρ της ισχύος αποβλακώνει ανθρώπους και σύνολα. Δηλαδή τι περίμεναν; Ότι οι Ιρακινοί θα υποδεχθούν με σημαιούλες τους κατακτητές, ότι οι Παλαιστίνιοι θα εξέλεγαν στις ελεύθερες εκλογές, που εκείνοι τους υποχρέωσαν να κάνουν, έναν Αμπάς, σύμβολο του εξευτελισμού τους, ότι οι ‘Αραβες θα ήταν ευτυχείς με τις επεμβάσεις, την καταπίεση, την ανέχεια και τις τυραννίες; ‘Ότι θα διέλυαν το Ιράκ, χωρίς να επωφεληθεί το Ιράν; ‘Ότι θα ήταν ευχαριστημένοι και οπαδοί της Δύσης οι ισλαμικοί λαοί, που είδαν τους Δυτικούς να εξαπολύουν, με τις λόγχες και με τα λόγια τους, τις χειρότερες προσβολές εναντίον τους. Οι σημερινές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή είναι, σε πολύ μεγάλο βαθμό, συνέπεια της πολιτικής που άσκησαν επί δεκαετίες ΗΠΑ και Ισραήλ στην περιοχή, σε συνδυασμό με το επίσης δυτικό φρούτο της «φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης», του «ανοίγματος των αγορών» κλπ.. Στο κάτω-κάτω δεν είναι ο Αλλάχ, είναι ο Θεός των Εβραίων και των Χριστιανών που προειδοποίησε: «Μάχαιραν έδωκες, μάχαιραν θα λάβεις».

Συζητώντας στο περιθώριο ενός συνεδρίου στην Τουρκία προ ετών με τον Βρετανό συγγραφέα ‘Αντριου Μάνγκο, του στενού «αυτοκρατορικού πυρήνα» τον άκουσα να διερωτάται με αγωνία τι συμβαίνει. Μούλεγε «δεν καταλαβαίνω, ίσως γεράσαμε, άνθρωποι σαν και μένα και τον Μπέρναντ Λιούις. Το 1931, κρατούσαμε την Κύπρο με 500 χωροφύλακες, στη δεκαετία του 1950, δεν μπορούσαμε να την κρατήσουμε με 10.000 στρατιώτες, τώρα στείλαμε 180.000 στο Ιράκ και δεν μπορούμε να νικήσουμε. Ποια είναι τα όρια της αυτοκρατορικής ισχύος;» Πέρασαν διακόσια χρόνια, αλλά οι σημερινοί Αυτοκράτορες έχουν λιγότερο μυαλό από έναν Ναπολέοντα, που, φτάνοντας πριν από διακόσια χρόνια κάτω από τις Πυραμίδες είπε: «Από δω απάνω μας κυττάνε σαράντα αιώνες ιστορίας»

‘Ηδη πάντως, το πανίσχυρο εβραϊκό λόμπυ κινητοποιήθηκε στις ΗΠΑ και ανέτρεψε εν μέρει τουλάχιστον την πρώτη επιλογή Ομπάμα, υπέρ του «φύγε τώρα Μουμπάρακ». Ουάσιγκτον και Ισραήλ, επιχειρούν μια «ήπια μετάβαση», που, αφενός θα διατηρήσει την εξουσία στη χώρα στα χέρια της Αστυνομίας, του Στρατού και των Μυστικών Υπηρεσιών, αφετέρου θα εγγυηθεί τη συμφωνία ειρήνης με το Ισραήλ, κάνοντας ορισμένες διακοσμητικές παραχωρήσεις στους διαδηλωτές. Είναι ένα σενάριο ανάλογο, τηρουμένων των αναλογιών, με αυτό που συνέβη στην Ισπανία μετά τον Φράνκο και στη Χιλή μετά τον Πινοτσέτ. Με τη διαφορά ότι τότε, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί, σε μια πολύ διαφορετική διεθνή συγκυρία, είχαν μια αξιοπρεπή διέξοδο να προσφέρουν σε Ισπανούς και Χιλιάνους. Δύσκολα βλέπει κανείς τι θα προσφέρουν σήμερα στους Αιγύπτιους και άλλους ξεσηκωμένους ‘Αραβες.

Δεν μπορούμε με κανένα τρόπο να προβλέψουμε με ασφάλεια την πορεία των γεγονότων και μιας Επανάστασης που βρίσκεται στα πρώτα, πολύ αρχικά της στάδια, ανοιχτή σε πολλά σενάρια και δυνατούς δρόμους. Ουδείς, των Αδελφών Μουσουλμάνων περιλαμβανομένων, δεν φαίνεται άλλωστε να έχει ένα ικανοποιητικό σχέδιο για τη χώρα, που κινδυνεύει να περιπέσει σε περίοδο μακράς αστάθειας. Η παγκοσμιοποίηση και οι αυτοκρατορικές στρατιωτικές επεμβάσεις μπορεί να μην πετυχαίνουν, μακροπρόθεσμα, να θεμελιώσουν μια σταθερή τάξη, διαλύουν όμως συχνά και τα υποκείμενα που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν σταθερές εναλλακτικές δομές. Το μόνο βέβαιο είναι ότι τίποτα στο μέλλον δεν θα μοιάζει με τη Μέση Ανατολή που γνωρίσαμε.

Επίκαιρα, 9.2.2010

Τρίτη 8 Φεβρουαρίου 2011

ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ ΧΤΥΠΑΕΙ Η ΚΑΜΠΑΝΑ; Η νέα αραβική επανάσταση (και οι εκτιμήσεις Λυσσαρίδη, Αμίν, Ραμονέ)

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Μια από τις σημαντικότερες, βαθύτερες, πολιτικές και κοινωνικές επαναστάσεις στην ιστορία του αραβικού έθνους ξέσπασε στην κοντινή μας Αίγυπτο, κοιτίδα ενός από τους σπουδαιότερους και αρχαιότερους πολιτισμούς.

Η Αιγυπτιακή Επανάσταση, ακόμα στις πρώτες, αρχικές φάσεις, δεν έχει ανάλογο ιστορικό προηγούμενο στην περιοχή, μετά την Αλγερινή Επανάσταση, κυρίως εθνική που απέκτησε όμως στην πορεία και βαθειές κοινωνικές προεκτάσεις, και το Παλαιστινιακό Κίνημα, επίσης κυρίως εθνικό.

Η αφύπνιση των Αράβων, από την Τυνησία μέχρι την Υεμένη, μετατόπισε για πρώτη φορά τον φόβο από το λαό στους σατράπες, απειλώντας το σύνολο των καθεστώτων που στήριξαν την Pax Americana και Israeliana στην στρατηγικά κρισιμότερη περιοχή του πλανήτη. Είναι αδύνατο να προβλεφθούν οι εξελίξεις, «ανοιχτές» σε πολλές δυνατότητες/«σενάρια», το βέβαιο όμως είναι ότι θα επηρρεάσουν βαθειά τα παγκόσμια γεωπολιτικά δεδομένα.

Η αιγυπτιακή επανάσταση χαρακτηρίζεται από μια ευρύτατη, ταχύτατη λαϊκή αυτοοργάνωση. Συγκροτούνται κάθε είδους επιτροπές, από επιτροπές π.χ. για την προστασία των φούρνων μέχρι επιτροπές τήρησης της τάξης. Σε μερικές περιοχές η αστυνομία ζητάει την άδειά τους για να κινηθεί. Στον πυρήνα της εξέγερσης είναι 19 κινήσεις νεολαίας με μισό εκατομμύριο μέλη, σύμφωνα με πληροφορίες από κύκλους της εξέγερσης.

Στο κέντρο του κινήματος είναι η εξέγερση κατά της διαφθοράς, έκφραση του βαθύτερου αιτήματος αξιοπρέπειας των Αράβων, αίτημα στο οποίο οι καλύτεροι αναλυτές αποδίδουν τις ήττες ΗΠΑ/Ισραήλ σε Ιράκ/Λίβανο. Οι ‘Αραβες νοιώθουν βαθειά ταπεινωμένοι από τα καθεστώτα τους, κατεστραμμένοι από τις συνταγές ΔΝΤ που αυτά εφήρμοσαν, βαθειά προσβεβλημένοι από επεμβάσεις, προσβολές, περιφρόνηση που δέχτηκαν από τη Δύση. Η εξέγερσή τους δεν είναι συγκυριακή αναταραχή, αλλά «εκδίκηση της ιστορίας», βαθύ κύμα «μακρού ιστορικού χρόνου», που μπορεί να «συντονισθεί» με τη γενικότερη αφύπνιση της περιφέρειας, αμφισβήτησης του μονοπολισμού που εκφράζεται, με διαφορετικές μορφές και τρόπους, σε Ινδία, Κίνα, Λατ. Αμερική, Ρωσία. Αυτό βέβαια παραμένει υπόθεση εργασίας, υπάρχουν κι άλλες, όπως η πιθανότητα εμφυλίων πολέμων και νέας πολυδιάσπασης του αραβομουσουλμανικού κόσμου, που θα ματαιώσουν τις προσδοκίες των εξεγερμένων. ‘Ηδη, δύο εκατομμύρια αστυνομικοί του καθεστώτος Μουμπάρακ και ένα εκατομμύριο άτομα στενά συνδεδεμένα με το καθεστώς, είναι έτοιμα να ματοκυλίσουν την Αίγυπτο, για να κρατηθούν στην εξουσία. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, όλα δείχνουν ότι το κλειδί των εξελίξεων το κρατάει ακόμα ο στρατός στα χέρια του.

Η αιγυπτιακή εξέγερση, όπως και η τυνησιακή, δεν είναι «ισλαμικές». Φυσικά, το Ισλάμ, σε διάφορες εκδοχές, παραμένει κύριος υποψήφιος ηγέτης της νέας Αιγύπτου, σε συνθήκες ιστορικής χρεωκοπίας του αραβικού εθνικισμού/σοσιαλισμού. Αλλά ούτε βέβαιο ότι θα επικρατήσει είναι, ούτε τι είδους θα είναι. Η επανάσταση υποχρεώνει και την αντιπολίτευση να υποταγεί στις λαϊκές προσδοκίες, διαμορφώνει νέα πολιτικά υποκείμενα. Και η κρίση είναι τόσο βαθειά, που δεν επιδέχεται εύκολες λύσεις. ‘Αραβας συνομιλητής των Αδελφών Μουσουλμάνων μας έλεγε προ μηνών, ότι η οργάνωση απεύχεται να αναλάβει την εξουσία και τις ευθύνες της!

Ελλάδα, Κύπρος, Μέση Ανατολή

Το ΥΠΕΞ μάλλον αιφνιδιάστηκε από την αιγυπτιακή εξέγερση. Ανώτερα στελέχη του, που διατηρούσαν άριστες σχέσεις με το αιγυπτιακό καθεστώς, «ορκίζονταν» μέχρι πρότινος, ότι ο υιός Γκαμάλ Μουμπάρακ είναι ο βέβαιος διάδοχος! Τώρα τρέχουν και δεν φτάνουν. Οι αραβικές εξεγέρσεις βρήκαν Ελλάδα και Κύπρο, κάποτε τις πιο φιλοαραβικές ευρωπαϊκές χώρες, με ένα τεράστιο πολιτικό κεφάλαιο και ακτινοβολία σε όλη την Ανατολή, να ολοκληρώνουν ριζική στροφή στη μεσανατολική πολιτική τους. Οι οπαδοί αυτής της στροφής λένε ότι πρέπει να συνεχισθεί, υποστηρίζοντας ότι το Ισραήλ έχει ανάγκη Κύπρο και Ελλάδα περισσότερο από ποτέ. Ναι, απαντούν οι σκεπτικιστές, αυτό ακριβώς όμως κάνει επικίνδυνες τις πολύ στενές σχέσεις με αυτή τη χώρα, που είναι σήμερα περισσότερο απομονωμένη από ποτέ άλλοτε στην ιστορία της και της οποίας μόνο σίγουροι δεν μπορούμε να είμαστε για το μέλλον. Οι ίδιοι υπογραμμίζουν ότι το Ισραήλ μπορεί να μπει στον πειρασμό να «κανονίσει» ορισμένους λογαριασμούς του, φερ’ειπείν με την Τουρκία, μέσω Ελλάδας. Οι περισσότεροι πάντως συμφωνούν ότι θα χρειαστεί πολύ μεγάλη τέχνη για να ελιχθεί η Αθήνα στο μεσανατολικό ναρκοπέδιο, αποφεύγοντας να γίνει μέρος του ηφαιστείου. Τα οικονομικά προβλήματα της χώρας, τα προβλήματα της ΕΕ, οι «μη σχέσεις» με τη Ρωσία, καθιστούν επίσης πιο τρωτή και επικίνδυνη τη θέση της Αθήνας και επηρεάζουν αρνητικά τη θέση της Λευκωσίας.

ΕΝΑ ΑΡΑΒΙΚΟ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΟ 1848

Τρεις άνθρωποι με βαθειά γνώση, και δεκαετίες εμπλοκής στα προβλήματα της Μέσης Ανατολής, μοιράζονται με τους αναγνώστες του «Κ.τ.Ε.» τις εκτιμήσεις τους για τις δραματικές εξελίξεις στην Αραβία. Πρόκειται για τον Κύπριο «Γιατρό» Βάσσο Λυσσαρίδη, τον Αιγύπτιο οικονομολόγο Σαμίρ Αμίν και τον Γάλλο δημοσιογράφο και συγγραφέα Ιγκνάσιο Ραμονέ.

ΒΑΣΣΟΣ ΛΥΣΣΑΡΙΔΗΣ: Αγωνία για την Αίγυπτο, επιφύλαξη για τις «συμμαχίες» Ελλάδας/Κύπρου με Ισραήλ

Από αυτούς που γνωρίζουν καλύτερα τη Μέση Ανατολή, «εν όπλοις» σύντροφος των μεγάλων εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων Ασίας και Αφρικής, προσωπικός φίλος των Νάσερ, Αραφάτ και πατρός ‘Ασαντ, ο «Γιατρός» παρακολουθεί με πολύ αγωνία την αιγυπτιακή «εγκυμοσύνη», όπως τη χαρακτηρίζει. Η «δυναστεία» του Μουμπάρακ, κατεξοχήν ανθρώπου των ΗΠΑ στην περιοχή, δεν μπορεί, λέει, να επιβιώσει και ελπίζει στην ουσιαστική επικράτηση των λαϊκών επαναστατικών δυνάμεων που θα εγκαθιδρύσει καθεστώς γνήσιας δημοκρατίας και κοινωνικής προόδου. Μια προοδευτική δημοκρατία στη χώρα των 80 εκατομμυρίων, τόσο κοντά στην Κύπρο, θα έχει ευεργετική επίδραση σε όλους μας, τονίζει, δεν κρύβει όμως και τους φόβους του για ενδεχόμενη «εκτροπή» που να μην εγγυάται τις δημοκρατικές εξελίξεις.

Ο «Γιατρός» μιλάει με νοσταλγία για τον νασερισμό, που αγκάλιασε ο αιγυπτιακός λαός στο παρελθόν, παρόλο που δεν οδήγησε σε πλήρως δημοκρατικό καθεστώς, γιατί του απέδωσε την εθνική αξιοπρέπεια και χτύπησε διαφθορά, φεουδάρχες και μεγάλο κεφάλαιο. Αναγνωρίζει την «αρνητική» πλευρά του, τονίζοντας ότι σε κάθε προβληματική πλευρά αντιστοιχούσε και μια προοδευτική.

«Προσοχή, προσοχή, προσοχή», είναι η συμβουλή του σε όσους ενθουσιάστηκαν με την προοπτική ενός είδους «συμμαχίας» Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ. Χρειάζεται εκμετάλλευση διαφόρων εμπλεκομένων και διαπλεκομένων συμφερόντων στην Αν. Μεσόγειο, απαιτείται όμως σωστή διάγνωση. Εκφράζει αμφιβολίες για το βάθος της τουρκοισραηλινής ρήξης. Τονίζει έντονα ότι, όταν μιλάμε για Μέση Ανατολή, από πλευράς όγκου λαών και διόδων μεταφοράς, μιλάμε κυρίως για τον αραβικό κόσμο. Οι οποιεσδήποτε πρωτοβουλίες πρέπει να είναι ισορροπημένες, ιδίως σε ότι αφορά τη θέση για το παλαιστινιακό.

Ο Χριστόφιας ακολουθεί, τουλάχιστον μέχρι τώρα, ισορροπημένη πολιτική στο θέμα. Η ανακάλυψη υδρογονανθράκων κοντά στην Κύπρο είναι σημαντικός παράγοντας εκτιμά, και θετικός και αρνητικός για το νησί. Η ισραηλινή πρόταση για σταθμό υγροποίησης αερίου στην Κύπρο, υποστηρίζει, ενέχει πολλούς κινδύνους και χρειάζεται σοβαρή στάθμιση πριν δοθεί οριστική απάντηση. Και το ζήτημα της ενέργειας και η στάση απέναντι στη Μέση Ανατολή απαιτούν πολύ σοβαρή πολιτική, χωρίς υπερβολές.

ΣΑΜΙΡ ΑΜΙΝ: Οι Αμερικανοί δεν αφήνουν την Αίγυπτο, το νέο καθεστώς δεν θα λύσει τα προβλήματα

Βετεράνος του αιγυπτιακού και γαλλικού κομμουνιστικού κινήματος, θεωρητικός της ανάπτυξης, από τους μεγάλους οικονομολόγους του 20ού αιώνα, φίλος και σύμβουλος του Ανδρέα, ο Αμίν διευθύνει το «Φόρουμ του Τρίτου Κόσμου», μοιράζοντας τον χρόνο του ανάμεσα Παρίσι, Κάιρο και Ντακάρ. Η Αίγυπτος, πιστεύει, είναι χώρα-κλειδί για τον έλεγχο των ΗΠΑ στον πλανήτη. Η Ουάσιγκτον δεν θα ανεχθεί την απομάκρυνσή της από την πλήρη υποταγή, που τη χρειάζεται επίσης το Ισραήλ για να συνεχίσει την αποικιοποίηση της Παλαιστίνης. Αυτό επιδιώκει η Ουάσιγκτον με την «ήπια μετάβαση», πιθανώς με παραίτηση Μουμπάρακ και ανάληψη της εξουσίας από τον Σουλεϊμάν της στρατιωτικής κατασκοπείας. Ο Μπαραντέι είναι «φιλελεύθερος» δημοκράτης, χωρίς αντίληψη για την οικονομία και κατανόηση των παραγόντων στη ρίζα της κοινωνικής καταστροφής. Στρατός και Υπηρεσίες θα μπορούσαν να τον δεχθούν ως εταίρο στη μετάβαση, αν αποδεχθεί τον ηγετικό ρόλο τους. Σε περίπτωση ομαλής μετάβασης και εκλογών, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι θα γίνουν η μεγαλύτερη κοινοβουλευτική δύναμη. Οι ΗΠΑ το αποδέχονται, τους χαρακτηρίζουν «μετριοπαθείς», που σημαίνει ότι έχουν αποδεχθεί την αμερικανική στρατηγική και θα αφήσουν ανενόχλητο το Ισραήλ. Οι ΑΜ είναι πλήρως υπέρ του υπάρχοντος συστήματος «ελεύθερης αγοράς» που εξαρτά απολύτως την Αίγυπτο από το εξωτερικό και έχουν αντιταχθεί στις εργατικές και αγροτικές κινητοποιήσεις. Οι Αμςερικανοί θέλουν «πακιστανικό μοντέλο», συνδυασμό πολιτικού Ισλάμ και στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών. Οι ΑΜ μπορεί να δοκιμάσουν να εκτονώσουν τη βάση τους κατά των Κοπτών. Το κίνημα διαμαρτυρίας έχει τις ρίζες του στην αστική νεολαία, ιδίως διπλωματούχους χωρίς δουλειά, που υποστηρίζονται από τμήματα της μορφωμένης μεσαίας τάξης, δημοκράτες. Το νέο καθεστώς θα τους κάνει ορισμένες μικροπαραχωρήσεις, αλλά δεν θα πάει μακριά. Η κατάσταση θα άλλαζε αν επενέβαινε το εργατικό/αγροτικό κίνημα, αλλά δεν φαίνεται πιθανό. Αν και, όσο η οικονομική διαχείριση γίνεται με βάση το «παιχνίδι της παγκοσμιοποίησης», δεν μπορεί να λυθεί κανένα από τα προβλήματα που οδήγησαν στο κίνημα διαμαρτυρίας.

ΙΓΚΝΑΣΙΟ ΡΑΜΟΝΕ, πρώην Διευθυντής της Monde Diplomatique: ‘Ένα αραβικό και ψηφιακό 1848
‘Οποιος διάβαζε τις εφημερίδες μας και άκουγε τις τηλεοράσεις μας θα νόμιζε, μέχρι πρότινος, ότι υπάρχουν δύο δικτατορίες στη Μέση Ανατολή: το Ιράκ του Σαντάμ και το Ιράν. Τώρα, μάθαμε ξαφνικά ότι δύο ακόμα χώρες, που τις αποκαλούσαμε «φίλες» ή «μετριοπαθείς», η Τυνησία του Μπεν ‘Αλι και η Αίγυπτος του Μουμπάρακ, είναι δικτατορίες! Οι εξεγερμένοι μας ανάγκασαν να πετάξουμε τις μάσκες της υποκρισίας μας. Ο Σαρκοζί ανακαλύπτει, με 23 χρόνια καθυστέρηση, την απελπισία που προκαλούσε το μαφιόζικο καθεστώς Μπεν Αλί. Η Σοσιαλιστική Διεθνής διαγράφει Μπεν Αλί και Μουμπάρακ.
Η Δύση ισχυριζόταν ότι υποστήριζε τις δικτατορίες της Νότιας Ευρώπης εναντίον του κομμουνισμού. Μετά στήριξε τις αραβικές δικτατορίες εναντίον του ριζοσπαστικού Ισλάμ. Οι αραβικές κοινωνίες δίνουν όμως καταπληκτικό μάθημα σε όσους τις περιγράφουν μανιχαϊστικά, είτε ως υποταγμένους δούλους, είτε ως υστερικούς φανατισμένους. Εμφανίστηκαν στις τηλεοράσεις και τους υπολογιστές, χάρη στην δουλειά του Αλ Τζαζίρα, και τι είδαμε; Λαούς που θέλουν κοινωνική πρόοδο, ουδόλως κατειλημμένους από θρησκευτικό φανατισμό, διψασμένους για ελευθερία, αγανακτισμένους με τη διαφθορά, αηδιασμένους με τις ανισότητες, να απαιτούν δημοκρατία. Μοιάζουν με όλες τις άλλες μοντέρνες, φωτισμένες αστικές κοινωνίες. ‘Όπως υποστηρίζει ο Μουλά Χισάμ Ελ Αλαουί: «Οι διαδηλωτές σε Τύνιδα και Κάιρο δεν έχουν κανένα θρησκευτικό σύμβολο. Πρόκειται για ρήξη γενεών που αρνείται τη θέση της «αραβικής εξαίρεσης»… Οι νέες τεχνολογίες του ‘Ιντερνετ προχωράνε το κίνημα…Προτείνουν νέα εκδοχή της κοινωνίας πολιτών όπου η άρνηση του αυταρχισμού πηγαίνει μαζί με την άρνηση της διαφθοράς»
Τα κοινωνικά ψηφιακά δίκτυα κινητοποιήθηκαν ταχύτατα κλονίζοντας σε χρόνο ρεκόρ τις εξουσίες. Είναι μία από τις σπάνιες φορές που η απελπισία των μαζών επέτρεψε τον θρίαμβο μιας επανάστασης προτού τα κινήματα βρουν την ευκαιρία να ωριμάσουν, αναδεικνύοντας εθνικούς ηγέτες.
Η κατάρρευση της τυνησιακής δικτατορίας έπεισε τους αραβικούς λαούς ότι τα καθεστώτα τους είναι «χάρτινες τίγρεις». Αυτό εξηγεί την επαναστατική άνοδο σε Ιορδανία, Υεμένη, Αλγερία, Συρία, Σαουδική Αραβία, Σουδάν και Μαρόκο, όπως στην Ευρώπη του 1848. Το Μαρόκο είναι χώρα πιο διεφθαρμένη από την Τυνησία, με μαφιόζικα κυκλώματα που φτάνουν στο Παλάτι, γενικευμένη πρακτική βασανιστηρίων. Το Παρίσι όμως στηρίζει τον Βασιληά. Οι αρχές του Μαρόκου μετακινούν στρατεύματα σε Ραμπάτ και Καζαμπλάνκα. Στις 29 Ιανουαρίου, ο Βασιληάς του Μαρόκου και οι στενότεροι συνεργάτες του ήρθαν μυστικά στη Γαλλία, να συμβουλευθούν ειδικούς στη διατήρηση της τάξης στο Υπουργείο Εσωτερικών. Ο μαροκινός λαός είναι όμως έτοιμος να ακολουθήσει το παράδειγμα των εξεγερμένων Αράβων εναντίον μιας ακόμα φίλης μας δικτατορίας.
Κόσμος του Επενδυτή, 6.2.2011
konstantakopoulos.blogspot.com

Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου 2011

Πολιτική Οικονομία της Αρπαγής

Οι πιστωτές δεν αποβλέπουν πλέον στη διατήρηση εμπορικών πλεονασμάτων ή την πλήρη αποπληρωμή των δανείων, αλλά στην εξαγορά των εμπράγματων εγγυήσεων των δανείων, αντί πινακίου φακής «σε συνθήκες εθνικής καταστροφής».

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Χρήμα “τύπωσε” η Ιρλανδική Κεντρική Τράπεζα, σε ύψος 40% του ιρλανδικού ΑΕΠ, και το διοχέτευσε στις τράπεζές της για να τις σώσει, προκαλώντας, όπως ήταν αναμενόμενο, πανευρωπαϊκή κατάπληξη και ανησυχία. Το χρήμα δημιουργήθηκε ηλεκτρονικά, με χρήση μιας ειδικής διαδικασίας που προβλέπεται από τις ευρωπαϊκές συνθήκες και αφού ειδοποιήθηκε, όπως έπρεπε, η ΕΚΤ. Η έγκρισή της δεν απαιτείται τυπικά, αλλά θεωρείται απίθανο να προχώρησε το Δουβλίνο σε μια τέτοια κίνηση, χωρίς τη συμφωνία του κ. Τρισέ.


Κεϋνσιανισμός θα πουν μερικοί, αλλά πρόκειται μάλλον περί «ψευτοκεϋνσιανισμού», στο μέτρο που τα κεφάλαια δεν κατευθύνονται σε επενδύσεις, κατανάλωση, αύξηση ζήτησης, αλλά στη σωτηρία χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, που μάλλον δεν θα μπορέσουν ποτέ να ξεπληρώσουν τα δάνεια, ανακυκλώνοντας έτσι την κρίση χρέους που ταλανίζει την ευρωζώνη. ‘Όπως όλα σχεδόν τα μέτρα που πάρθηκαν μετά την έναρξη της κρίσης και αυτό αναγνωρίζει τουλάχιστο ότι η αντιμετώπιση της είναι αδύνατη στα πλαίσια αυστηρής τήρησης του πνεύματος και του γράμματος του Μάαστριχτ (όπως της αρχής μη σωτηρίας – no bailout - των κρατών μελών, που καταστρατηγήθηκε ήδη με την αγορά κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ, τα προγράμματα «σωτηρίας» Ελλάδας και Ιρλανδίας και τον υπό διαπραγμάτευση ανάλογο μηχανισμό).

Το πρόβλημα όμως, που ήδη επισημαίνουν δημοσιεύματα του ευρωπαϊκού τύπου, είναι ότι και αυτό το μέτρο δεν κατευθύνεται στην συστηματική αντιμετώπιση των προβλημάτων δομής του Μάαστριχτ και του ίδιου του μοντέλου «υπερφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης», του οποίου συνιστά περιφερειακή ενσάρκωση, προβλημάτων στη ρίζα της κρίσης χρέους. Αποσκοπεί, και αυτό, σύμφωνα με τους επικριτές του, όχι στο να διορθώσει ριζικά τα δομικά προβλήματα του Μάαστριχτ, αλλά να διευκολύνει την εφαρμογή του, κάνοντας κάπως πιο ελαστικούς τους κανόνες. Ρίχνει νέους πόρους στη «σωτηρία» του χρηματοπιστωτικού συστήματος από μια κρίση που προκάλεσε το ίδιο, αφαιρώντας τους τελικά από την πραγματική οικονομία, στην υστέρηση της οποίας έγκειται το θεμελιώδες πρόβλημα. Και η οποία υστέρηση, ειρήσθω εν παρόδω, επιδεινώνεται. Η Βρετανία αίφνης ανακοίνωσε πτώση ΑΕΠ το τελευταίο τρίμηνο του 2010, οδεύοντας στο σπάνιο φαινόμενο «διπλής ύφεσης», επανάληψης σε μικρό διάστημα μετά την πρώτη ανάκαμψη από την κρίση νέας ύφεσης. Προτού καν η οικονομία της αισθανθεί το αποτέλεσμα των δραστικών περικοπών δημοσίων δαπανών.

Το αποτέλεσμα όλων των μέτρων που λαμβάνονται για να αντιμετωπίσουν συμπτωματικά την κρίση χρέους, είναι διπλά αρνητικό: ιδιωτικό χρέος μετατρέπεται σε δημόσιο και δημόσιο προς ιδιώτες σε δημόσιο προς κράτη/ΕΕ, γεγονός που ανακουφίζει τους ιδιώτες πιστωτές, φέρνει όμως σε πολύ δυσκολότερη διαπραγματευτική θέση τα ευρωπαϊκά κράτη. Οι όροι ασφυκτικής λιτότητας που συνοδεύουν τα μέτρα συρρικνώνουν τις ευρωπαϊκές περιφερειακές οικονομίες, μειώνοντας την παραγωγή πραγματικού πλούτου και καθιστώντας δυσχερέστερη την αποπληρωμή του χρέους! Τα φάρμακα απαλύνουν τα συμπτώματα της ασθένειας, επιδεινώνοντας την αιτία της. Δεν βγαίνει η ιστορία, δήλωσε προχτές ο Σόρος, ζητώντας πανευρωπαϊκές επενδύσεις στην περιφέρεια.

Τα μέτρα «σωτηρίας» που παίρνονται είναι αυθαίρετα, άδικα, χαοτικά, ad hoc λύσεις, όχι συστηματική μεταρρύθμιση του μοντέλου. Το κλίμα στην ΕΕ δηλητηριάζεται από τους ανταγωνισμούς πλουσίων/φτωχών, Βορείων/Νοτίων, οι καυγάδες πολλαπλασιάζονται, η δυναμική των ενδοευρωπαϊκών συγκρούσεων μπορεί κάποια στιγμή να γίνει ανεξέλεγκτη, πόσο μάλλον αν προστεθεί στο μέλλον σημαντική δυναμική κοινωνικής αναταραχής. Η επανάσταση στην Τυνησία, βρήκε πολύ σύντομα μιμητές στην Αίγυπτο και αλλού, ακόμα και στην Αλβανία, αφορά βεβαίως κυρίως τη Μέση Ανατολή, αλλά συνιστά και προειδοποίηση για όλο τον κόσμο.

ΑΡΧΙΖΕΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

‘Ένα από τα καλά της κρίσης είναι ότι ανοίγουν σιγά-σιγά τα στόματα στην Ευρώπη, η ήπειρος μοιάζει σταδιακά να συνειδητοποιεί, αν μη τι άλλο, και τα προβλήματα του ενοποιητικού εγχειρήματος και, λιγότερο, αυτά της παγκοσμιοποίησης. ‘Αρχισε μια συζήτηση, και μέσα στο κατεστημένο, ενώ μέχρι το 2008, ένα είδος «πολιτικής ορθοδοξίας» κυριαρχούσε στον δημόσιο διάλογο σε πολιτικό/τεχνοκρατικό επίπεδο, που απέκλειε προκαταβολικά οιαδήποτε κριτική προσέγγιση (με την μερική εξαίρεση ιδίως της Γαλλίας, αλλά και Ολλανδίας και Ιρλανδίας, όπου οι κοινωνίες, όχι το κατεστημενο, έχουν από ετών τοποθετηθεί κριτικά έναντι της συγκεκριμένης ευρωπαϊκής ενοποίησης).

Η συζήτηση είναι η πιο στοιχειώδης προϋπόθεση αντιμετώπισης της κρίσης, παρόλο που η επεξεργασία νέων ιδεών καθυστερεί πάρα πολύ εν σχέσει με τις προκλήσεις. Δυστυχώς, ελάχιστα έως καθόλου η ευρωπαϊκή συζήτηση έχει γίνει αντικείμενο διαλόγου στην Ελλάδα, παρόλο που η χώρα μας κινδυνεύει περισσότερο από την μη ικανοποιητική αντιμετώπιση της κρίσης. Τα προβλήματά μας επηρεάζονται περισσότερο από ποτέ άλλοτε από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, ο ορίζοντας των συζητήσεών μας παραμένει όμως απελπιστικά εθνοκεντρικός. Είναι χαρακτηριστικό ότι την τελευταία δεκαετία, εξ όσων γνωρίζουμε, μόνο τρεις (3) σχολιαστές στην Ελλάδα, δύο δημοσιογράφοι και ένας οικονομολόγος, έθιξαν έστω την ιδέα ευρωπαϊκού προστατευτισμού.

Υπάρχουν σήμερα μειοψηφικές μεν, υπαρκτές δε και στο κατεστημένο φωνές στην Ευρώπη που επισημαίνουν τα συστημικά χαρακτηριστικά της κρίσης και προτείνουν, έστω και δειλά, κάποια μέτρα. Ο «Κόσμος του Επενδυτή» παρουσίασε, την περασμένη εβδομάδα, την εισήγηση δύο Γάλλων βουλευτών προς τον Πρόεδρο Σαρκοζί, που παρήγγειλε ο ίδιος, με προτάσεις μεταρρύθμισης της ευρωζώνης, που απηχεί χοντρικά τις απόψεις του γαλλικού κατεστημένου. Πρόκειται για ιστορικό κείμενο στο μέτρο που είναι η πρώτη φορά, εξ όσων γνωρίζουμε, που εκφράζονται στο κέντρο του ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος και όχι από εναλλακτικούς οικονομολόγους, έστω και δειλά, κάποιες ιδέες στον αντίποδα της φιλοσοφίας του Μάαστριχτ και των κρατούντων νεοφιλελεύθερων δογμάτων. ‘Όπως η ανάγκη επανεισαγωγής μορφών φορολογίας του χρηματιστικού κεφαλαίου, αναζήτησης οικονομικής διεξόδου στην ανάπτυξη και τις δημόσιες επενδύσεις, αντιμετώπισης των διαφορών ανταγωνιστικότητας στο εσωτερικό της ΕΕ, της συνοχής μιας ‘Ενωσης που τείνει να διαρραγεί σε Βορρά/Νότο, υπό την επίδραση του εθνικισμού και της στενοκέφαλης ιδιοτέλειας των Γερμανών αφενός, της αδυναμίας των Νοτίων να υπερασπισθούν τον εαυτό τους αφετέρου.

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΣΜΟΣ

Η πιο «επαναστατική» ιδέα που περιέχεται στην εισήγηση είναι ο τονισμός της ανάγκης προστασίας στρατηγικών τομέων της ευρωπαϊκής οικονομίας. «Επαναστατική», όχι γιατί ο προστατευτισμός είναι κάτι καινούριο ή ρηξικέλευθο, αλλά γιατί αναγορεύθηκε στον υπ’ αρ. 1 «εχθρό» της «ελεύθερης οικονομίας» από την επίσημη ρητορεία όλων των μελών του G-20. Η αποβιομηχάνιση όμως της Ευρώπης και η τωρινή κρίση επιβεβαιώνουν ότι δεν γίνεται, χωρίς κολοσσιαίες συνέπειες, να εξισωθούν ζώνες που τις χωρίζουν αβυσαλλέες διαφορές αμοιβών εργασίας. Το μοντέλο αυτό οδηγεί σε κατακόρυφη πτώση και απαξίωση την αμοιβή της εργασίας και τη ζήτηση, εγκαθιστώντας μη ρυθμίσιμο χάος. Αλλού βρίσκεται η παραγωγή, αλλού η κατανάλωση, αλλού το κεφάλαιο!

Δεν είναι τυχαίο που οι πρώτες ιδέες επαναπροσανατολισμού της ‘Ενωσης εμφανίζονται στη χώρα του Κολμπέρ, του ισχυρού κράτους, χώρα που θυμάται πάντα με περηφάνεια ότι αποκεφάλισε τον βασιληά της και δυσφορεί στην προοπτική αμαχητί παράδοσης στη δικτατορία των «αγορών» και της ιδεολογίας της, του νεοφιλελευθερισμού. Αλλά η Γαλλία δεν είναι μόνο η χώρα του Ναπολέοντα και του Ντε Γκωλ, είναι επίσης η χώρα του Βατερλώ και του Πεταίν. Στην ίδια έκθεση που παρουσιάσαμε, αποτυπώνονται τα όρια του μεταρρυθμιστικού της οίστρου με μια σαφέστατη διατύπωση: «το υπέρτατο συμφέρον της Γαλλίας είναι η μη απόκλιση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής τροχιάς Γαλλίας και Γερμανίας». Η πεποίθηση ότι δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους, χωρίς το Βερολίνο, κι ότι δεν πρέπει να το αφήσουν να χαράξει μόνο του πορεία, εξηγεί γιατί ο Μιτεράν συμφώνησε με τη γιουγκοσλαβική πολιτική του Κολ και αποδέχθηκε, γράφοντας το Μάαστριχτ, τον αντιπληθωριστικό δογματισμό του.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ, ΕΥΡΩΠΗ

Η κριτική των νεοφιλελεύθερων δογμάτων δεν είναι γαλλικό προνόμιο, επηρρεάζει πια και τη συζήτηση στο γερμανικό κατεστημένο. Σε βαρυσήμαντο άρθρο του στο Σπήγκελ (18/1/2011) ο Christoph Schwennicke καλεί την ΕΕ να αντισταθεί στην τάση μικρότερου κράτους, επισημαίνοντας ότι η καλή κατάσταση της γερμανικής οικονομίας, αν οφείλεται κάπου, είναι στο ότι αντιστάθηκε στη «μόδα του νεοφιλελευθερισμού». Η Ευρώπη, σημειώνει, πρέπει να αντισταθεί, κατά τον ίδιο τρόπο, στις ιδιοτελείς προβλέψεις καταστροφής του ευρώ. Αν κάτι κατέδειξε η οικονομική και η χρηματοπιστωτική κρίση είναι η ανάγκη ισχυρών κρατών και περισσότερης, όχι λιγότερης Ευρώπης.
Ο Schwennicke υπογραμμίζει ότι η Κίνα είναι μάλλον «μετασοσιαλιστικός κρατισμός» παρά νεοφιλελευθερισμός. Κάνει δριμεία κριτική των αποτελεσμάτων όσων νεοφιλελεύθερων μέτρων εφήρμοσε ο Σρέντερ και επιφυλάσσει ένα «βιτριολικό» βέλος στους οπαδούς του «αγγλοσαξωνικού μοντέλου», που παρουσιάζουν επί χρόνια ή δεκαετίες ως παρωχημένο αναχρονισμό τον γαλλογερμανικό «καπιταλισμό του Ρήνου»: Εμείς παράγουμε προϊόντα, τους λέει, δεν ασχολούμαστε με το να κρύβουμε τι είναι τα χρηματιστικά προϊόντα που πουλάμε!
Προς το παρόν αυτές οι ιδέες παραμένουν μειοψηφικές. Η Γερμανία, «υγιής» παραγωγική και τεχνολογική δύναμη, διαθέτει τον απαραίτητο ορθολογισμό για να καταλάβει το πρόβλημα, γνωρίζει στο βάθος ότι χρειάζεται την Ευρώπη όσο και η Ευρώπη αυτήν, θα μπορούσε ίσως να γίνει ο Μωϋσής που θα τη βγάλει εκτός κρίσης. Μια σειρά υποκειμενικών και ιστορικών λόγων, μαζί και μια ισχυρή δόση ιδιοτελούς εθνικισμού την αποτρέπουν μέχρι στιγμής. Φοβάται προφανώς, όπως και οι Γάλλοι, την αναταραχή που θα συνόδευε μια σοβαρή προσπάθεια μεταρρύθμισης του Μάαστριχτ και της «φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης». ‘Εχει βολευτεί στα κέρδη του εξωγωγικού της μοντέλου. Και στα οποία προστίθενται τα κέρδη στις τράπεζές της από τα διάφορα σχέδια σωτηρίας.

Σε άρθρο του στα «Επίκαιρα» (27.1.10) , ο Καθηγητής Βεργόπουλος επισημαίνει, όπως και άλλοι (Στίγκλιτζ, Γκαλμπρέιθ, Κρούγκμαν, Ζοσπέν κλπ.) την έκδηλη αντίφαση μεταξύ επιδίωξης πληρωμής του χρέους και γενικευμένης λιτότητας που τη δυσκολεύει. Διατυπώνει την υπόθεση ότι μια τέτοια πολιτική δεν είναι απλώς ανορθολογική, αλλά εγγράφεται σε μια νέα «οικονομία της αρπαγής». Οι πιστωτές δηλαδή δεν αποβλέπουν πλέον στη διατήρηση εμπορικών πλεονασμάτων ή την πλήρη αποπληρωμή των δανείων, αλλά στη εξαγορά των εμπράγματων εγγυήσεων των δανείων αντί πινακίου φακής «σε συνθήκες εθνικής καταστροφής». «Αυτό δεν ονομάζεται “πολιτική οικονομία” αλλά “οικονομία της λεηλασίας και της αρπαγής”.

Δεν γνωρίζουμε αν αυτή είναι η στόχευση ή αν κινδυνεύει να προκύψει ως αποτέλεσμα αντιφάσεων. Ο χειρισμός πέρυσι της ελληνικής κρίσης από την Κυρία Μέρκελ αποκάλυψε μια δεινή παίκτρια πόκερ. Τώρα επαναλαμβάνονται περίπου τα ίδια, προχτές μόλις καυγάδισε άγρια με τον Μπαρόζο, αρνείται να αυξήσει τα κεφάλαια του μηχανισμού σωτηρίας, ο Σόιμπλε ξανά αρνήθηκε πάλι αυτή την εβδομάδα την έκδοση ευρωομολόγων. Προφανώς, το Βερολίνο οδηγεί την κρίση στο «πάρα πέντε», μεγιστοποιώντας τα οφέλη του στο μεταξύ και ελαχιστοποιώντας τα κόστη του και επιβάλλοντας τελικά τρομερούς όρους.

Αυτή η τακτική, διαιωνιζόμενη, διευρύνει το κόστος αντιμετώπισης της κρίσης, υπονομεύει την πολιτικο-ιδεολογική εμβέλεια της ‘Ενωσης, κινδυνεύει να συγκροτήσει μακροχρόνια αντιγερμανικό μέτωπο, καθιστά περίπου ακυβέρνητη την ΕΕ. Ουδείς γνωρίζει σε ποιο σημείο μπορούν να σπάσουν οι αντοχές κοινωνιών και κρατών, οδηγώντας μιαν απροετοίμαστη ΕΕ προ κρίσης πολύ σοβαρότερων διαστάσεων από αυτήν που είδαμε μέχρι τώρα.

Κόσμος του Επενδυτή, 29.1.2010

konstantakopoulos.blogspot.com

Τετάρτη 2 Φεβρουαρίου 2011

ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΚΑΙ "ΑΝΤΙΜΝΗΜΟΝΙΟ"

Toυ Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Εννέα μήνες μετά την υπογραφή του Μνημονίου, όλες οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν, με τον πιο πανηγυρικό τρόπο, ότι αυτή η σύμβαση εξουδετερώνει, αντί να αυξάνει τις πιθανότητες «σωτηρίας» της χώρας, την καθιστά για την ακρίβεια απίθανη. Το μνημόνιο, πέραν του ότι υπονομεύει βάναυσα τον πυρήνα της εθνικής ανεξαρτησίας και λαϊκής κυριαρχίας και ακρωτηριάζει την ελληνική κοινωνία, δεν βγαίνει. Δηλαδή οδηγεί σε αύξηση του χρέους και βέβαιη αδυναμία αποπληρωμής, την χρεωκοπία δηλαδή που, θεωρητικά, υπόσχεται ότι θα αποφύγει. Το κάνει μάλιστα καταστρέφοντας την ελληνική οικονομία, κοινωνία και εθνική ανεξαρτησία.

Οι «αγορές», δηλαδή οι οίκοι αξιολόγησης, προς κατευνασμό των οποίων συνετάγη η σύμβαση, το ομολογούν πανηγυρικά, με τις απανωτές υποβαθμίσεις της ελληνικής πιστοληπτικής ικανότητας. Συνομολογούν δηλαδή ότι αυτή η σύμβαση οδηγεί σε χρεωκοπία και όχι σωτηρία της Ελλάδας. Στην πραγματικότητα, το μόνο που κάνει η σύμβαση είναι να δίνει χρόνο στους πιστωτές της χώρας να οργανώσουν τη χρεωκοπία της ή το ισοδύναμό της, προς ώφελός τους και προς όφελος της Γερμανίας, της Γαλλίας κλπ., αφού προηγουμένως καταληστεύσουν τον ελληνικό εθνικό πλούτο και επιβάλλουν μια σειρά νεοφιλελεύθερων πολιτικών, που μεταφέρουν όλο το βάρος του κόστους λειτουργίας του μονεταριστικού μοντέλου του Μάαστριχτ στην ελληνική κοινωνία.

Το γνωρίζαμε άλλωστε ευθύς εξ αρχής, άλλο αν δεν θέλαμε να το πιστέψουμε. Δεν μπορούσε να συμβεί διαφορετικά. Καμμιά χώρα στον κόσμο δεν μείωσε ποτέ το έλλειμμα του προϋπολογισμού της με τους ρυθμούς που επιβάλλει το μνημόνιο. Καμμιά χώρα, πλην ΗΠΑ και Βρετανίας, στις εντελώς εξαιρετικές συνθήκες της παγκόσμιας ηγεμονίας τους μετά τη νίκη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τους Ναπολεόντειους Πολέμους, δεν μπόρεσε να αποπληρώσει χρέος που θα υπερβαίνει το 150%, σύμφωνα με τους μετριότερους υπολογισμούς, στο τέλος της τριετίας του μνημονίου. Σε καμμιά χώρα του κόσμου δεν περικόπηκε σχεδόν κατά το ήμισυ (40%) π.χ. o προϋπολογισμός της δημόσιας υγείας, όπως είναι ο διακηρυγμένος σκοπός της κυβέρνησης, χωρίς να καταστραφεί η δημόσια περίθαλψη

‘Ηδη, αυτό έχει καταστεί απολύτως σαφές στους πιστωτές και στη Γερμανία, που συζητούν, ερήμην της Ελλάδας, σχέδια αναδιάρθρωσης του χρέους και ελεγχόμενης χρεωκοπίας! Η Ελλάδα όφειλε να μην έχει ποτέ υπαχθεί στο Μνημόνιο και οφείλει να φύγει, το ταχύτερο δυνατό, από το καθεστώς μισοαποικίας στο οποίο περιήλθε. ‘Όχι μόνο γιατί την ταπεινώνει και την εκθέτει σε σοβαρούς κινδύνους, αλλά και γιατί δεν οδηγεί πουθενά. Το δίλημμα «Μνημόνιο ή Χρεωκοπία» είναι πλαστό – η εφαρμοζόμενη πολιτική οδηγεί σε «Μνημόνιο και Χρεωκοπία», δηλαδή «και υποδούλωση και καταστροφή».

Ο ελληνικός λαό το γνωρίζει στο βάθος αυτό. Κάθε φορά που σηκώνει το κεφάλι του από την άμμο, όπου τόχει χώσει, προσλαμβάνει την τραγική πληροφορία. Διαπιστώνει ταυτόχρονα την αποσταθεροποιητική παρουσία μιας κυβέρνησης που δεν ξέρει συχνά τι κάνει και την ανυπαρξία πειστικού εναλλακτικού προγράμματος και αξιόπιστης πολιτικής δύναμης για να το φέρει σε πέρας. Και ξαναβάζει το κεφάλι του στην άμμο, με τον ίδιο αγχολυτικό μηχανισμό που χρησιμοποιεί όταν βλέπει έναν εφιάλτη. Η μόνη διαφορά είναι ότι το μυαλό μας μας ξυπνάει όταν ο εφιάλτης είναι εσωτερικός, για να μας απαλλάξει από το άγχος. Για τον ίδιο λόγο μας κοιμίζει, όταν το άγχος προέρχεται από την εξωτερική πραγματικότητα.

Αν υπήρχε σοβαρό, αξιόπιστο πολιτικό υποκείμενο στη χώρα, θα έπρεπε να κινηθεί σε τρεις κατευθύνσεις:

- στην ριζική αναθεώρηση των όρων δανεισμού, περιλαμβανομένης και της μερικής διαγραφής του χρέους
- στην ολοκλήρωση της εσωτερικής υποτίμησης στο σκέλος των τιμών και με αντίστροφη της ακολουθούμενης αναδιανομή εισοδήματος στο εσωτερικό της χώρας
- στην πάλη για μια ριζική μεταρρύθμιση της ΕΕ


Δανεισμός

Η Ελλάδα οφείλει να επαναδιαπραγματευθεί τους όρους του Μνημονίου με δική της πρωτοβουλία και δικούς της όρους. Αυτό δεν μπορεί να σημαίνει απλώς επιμήκυνση και μείωση επιτοκίου, αλλά και απάλειψη των όρων ακρωτηριασμού εθνικής κυριαρχίας και της κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής που όχι μόνο διαλύει την ελληνική κοινωνία, αλλά και την ελληνική οικονομία. Σημαίνει επίσης επανεξέταση των αμαρτωλών συμβάσεων της Ζίμενς και των άλλων ευρωπαϊκών εταιρειών και αμερικανικών τραπεζών, διεκδίκηση πολεμικών αποζημιώσεων, μετατροπή αμυντικών δαπανών σε εργαλείο βιομηχανικής πολιτικής και διευκόλυνσης του διεθνούς δανεισμού. Αυτά προϋποθέτουν αυτοκάθαρση του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος ή σάρωμά του, διακοπή της αυτοσυκοφάντησης της χώρας από τους ιθύνοντές της και την υπεράσπισή της διεθνώς, όπως και τη σύμπηξη συμμαχιών στο εσωτερικό της ΕΕ με κινήματα εργαζομένων και άλλες υπερχρεωμένες χώρες-“γουρούνια”. Εν τέλει, δεν μπορεί επίσης μια χώρα να αποποιηθεί του ύστατου όπλου, της απειλής στάσης πληρωμών, εφόσον οι άλλες διαθέσιμες εναλλακτικές την οδηγούν σε καταστροφή. Επειδή βέβαια ένα τέτοιο μέτρο δεν μπορεί μια χώρα να το παίρνει πολλές φορές, χρειάζεται να υπάρξει μια ικανή κυβέρνηση που να εκπροσωπεί τα συμφέροντα του ελληνικού λαού για να έχουν νόημα όλα αυτά

Εσωτερικά Μέτρα

Μόνο ένας ηλίθιος μπορεί να πιστεύει ότι το πρόβλημα αυτής της χώρας είναι το ωράριο λειτουργίας των φαρμακείων! ‘Ολη η υπόθεση της «απελευθέρωσης», που προωθούν οι νεοφιλελεύθεροι, συνίσταται στην επιδίωξη ανεμπόδιστης εκμετάλλευσης και των τελευταίων υπολειμμάτων κερδοφορίας για το μεγάλο κεφάλαιο. Δεν φτήνηναν όμως τα προϊόντα επειδή εμφανίστηκαν τα σουπερμάρκετ.

Η κυβέρνηση επέλεξε την εσωτερική υποτίμηση, την εφήρμοσε όμως μόνο στο σκέλος των αμοιβών εργασίας και των κοινωνικών παροχών. Δεν έκανε τίποτα για τις τιμές, δεν έθιξε στην πράξη την φοροδιαφυγή, που επιβράβευσε με την περαίωση. Τσάκισε τα χαμηλότερα και μεγάλο μέρος των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων, προστάτευσε τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα και τους κλέφτες, δηλαδή τους δωροδοκούμενους πολιτικούς και κρατικούς αξιωματούχους. Δεν κάλυψε έτσι μόνο τους εγχώριους κλέφτες, κάλυψε και τα τεράστια κέρδη από τη λεηλασία του ελληνικού δημόσιου πλούτου από ευρωπαϊκές εταιρείες. Τα κόμματα και οι πολιτικοί που λαδώνονταν από τη Ζήμενς και εις βάρος των οποίων είναι λογικό η γερμανική εταιρεία διαθέτει στοιχεία, δεν μπορούν να ζητήσουν τα σπασμένα και αποζημιώσεις για τις αμαρτωλές συμβάσεις.

Σταδιακά, η νεοφιλελεύθερη «φράξια» στο εσωτερικό της κυβέρνησης, που αγωνίστηκε για να έρθει το μνημόνιο, το χρησιμοποιεί τώρα για να περάσει τη δική της πραγματική ατζέντα. Μειώνουν τους φόρους πολυτελείας και επιδοτούν την αγορά αυτοκινήτων, προτίθενται να μειώσουν τον φόρο αναδιανεμόμενων κερδών, βγάζουν τα κέρδη μερισμάτων από την φορολογική κλίμακα, ξεθεμελιώνουν ένα υποτυπώδες κοινωνικό κράτος και κάθε έννοια εργατικού δικαίου, θέλουν ν διαγράψουν βεβαιωμένες απαιτήσεις φόρων κ.ο.κ. Βάζουν τη χώρα στην κατεύθυνση του να γίνει Βουλγαρία ή Κίνα.

Ευρώπη

Είναι πλέον προφανές σε όλο τον κόσμο ότι το ίδιο το ευρωπαϊκό μοντέλο πάσχει δομικά. Η Ελλάδα όχι μόνο δεν πρωταγωνιστεί, ως θα όφειλε, για μια γενναία πρόταση ριζικής μεταρρύθμισης, στην κατεύθυνση της επιστροφής στον κεϋνσιανισμό και τον προστατευτισμό, αλλά και δεν συμμετέχει πρακτικά σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή συζήτηση, όπως, φερ’ ειπείν, στη συζήτηση για τον μηχανισμό σωτηρίας που την αφορά άμεσα. Ο αριθμός των ελληνικών προτάσεων που κατετέθησαν στη σχετική συζήτηση στην ΕΕ είναι μηδέν.

Δυστυχώς, δεν έχουν εμφανισθεί ακόμα πολιτικά υποκείμενα, ιδεολογικά ρεύματα, ηγεσίες που να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αυτή τη δύσκολη κατάσταση. ‘Οσο αργούν να εμφανισθούν τόσο πιο επώδυνη και μακρόχρονη θα είναι η σωτηρία της χώρας, από τόσο πιο χαμηλό επίπεδο θα πρέπει να αρχίσει η ανόρθωσή της.

Konstantakopoulos.blogspot.com

Περιοδικό Επίκαιρα, 27.1.2011