"Κλινικά νεκρές" οι συνομιλίες για το κυπριακό

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Να διατηρήσουν “ζωντανή” μια ημιθανή διαδικασία “επίλυσης” θα επιχειρήσουν, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ο ΓΓ του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, ο Πρόεδρος Χριστόφιας και ο εκπρόσωπος των Τουρκοκυπρίων ¨Ερογλου, συναντώμενοι στη Γενεύη στις 7 Ιουλίου. Και οι τρεις άλλωστε έχουν σοβαρούς, αν και διαφορετικούς λόγους να το πράξουν.

Ενόψει της συνάντησης θα γίνουν επαφές για την εξεύρεση μιας φόρμουλας για το περιουσιακό (που Βρετανοί διπλωμάτες χαρακτηρίζουν τώρα ως “κλειδί της λύσης”) με τον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων Κυπρίων διπλωματών και συμβούλων του Προέδρου. Ταυτόχρονα, επιχειρείται στη Λευκωσία μια συμφωνία-σύγκλιση των δύο πλευρών έστω στο δευτερεύον θέμα της δύναμης των τριών αστυνομιών στη μελλοντική Κύπρο, ώστε να παρουσιάσουν κάτι θετικό στη Γενεύη, χωρίς όμως διαφαινόμενη επιτυχία. Οι διακοινοτικές είναι “κλινικά νεκρές”, λέει Κύπριος διπλωμάτης.


Πρόταση για διεθνή διάσκεψη

Κανείς όμως δεν θέλει να το πει. Ο ΓΓ του ΟΗΕ επιθυμεί να διατηρήσει ζωντανή τη διαδικασία, χρησιμοποιώντας το αδιέξοδο και την απροθυμία της Λευκωσίας να το παραδεχθεί προς την κατεύθυνση διεθνούς διάσκεψης (με Ελλάδα, Βρετανία, Τουρκία). H Λευκωσία δεν αποδέχεται τη διάσκεψη, αφήνει όμως ένα παράθυρο ανοιχτό για τη σύγκλισή της, εφόσον οι δύο πλευρές καταλήξουν προηγουμένως σε συμφωνία για την εσωτερική πτυχή, προκειμένου να αποφασισθεί η εξωτερική πτυχή, το θέμα δηλαδή των εγγυήσεων και επεμβατικών δικαιωμάτων που προβλέπουν οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου.

Μια τέτοια ιδέα προκαλεί λιγότερες αντιδράσεις στο εσωτερικό, παρόλο που και στο ζήτημα δεν λείπουν οι επικριτικές φωνές όσων θεωρούν γενικώς επιβλαβή μια διεθνή διάσκεψη παρόμοιας σύνθεσης. Υποστηρίζουν ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι οφείλουν, ελευθέρως, να αποφασίσουν αν θέλουν ξένες εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα και να ανακοινώσουν απλώς την απόφασή τους στις “προστάτιδες δυνάμεις”, που δύσκολα θα μπορούσαν πολιτικά να την απορρίψουν. Η διάσκεψη, με τέτοια σύνθεση, δεν μπορεί παρά να διαιωνίσει το καθεστώς σχεδόν αποικίας που προέβλεπαν η Ζυρίχη και το Λονδίνο το 1960 ή το σχέδιο Ανάν το 2004.

Back to Annan Plan

Ο Μπαν Κι Μουν επεδίωξε τη Γενεύη για να προωθήσει, όσο είναι δυνατόν, την πολιτική επίλυσης του ζητήματος σε μια βάση ουσιαστικά παρόμοια με αυτή του σχεδίου Ανάν. Αυτή είναι και η επιδίωξη του Λονδίνου που επιθυμεί σφόδρα, και το έχει δηλώσει, να υπάρξει νέο κυπριακό κράτος, το “κράτος της λύσης”, προτού η Λευκωσία αναλάβει την προεδρία της ΕΕ, το δεύτερο εξάμηνο του 2012.

¨Εχει παρατηρηθεί άλλωστε εμπειρικά, ότι η διαδικασία των “διακοινοτικών” οδηγεί πάντα σε “διολίσθηση” των ελληνικών θέσεων, που ενίοτε αποτυπώνεται ακόμη και σε ψηφίσματα του ΟΗΕ, ενώ ουδέποτε οι αποτυχίες χρεώνονται από τη “διεθνή κοινότητα” στην τουρκική πλευρά. Συνέβη πριν την εκπόνηση του σχεδίου Ανάν, συμβαίνει και τώρα. Είναι ίσως λογικό αποτέλεσμα μιας διαπραγματευτικής τακτικής που, κατά παγκόσμια πρωτοτυπία, αντιλαμβάνεται τη διαπραγμάτευση όχι ως προσπάθεια άσκησης πίεσης της μίας πλευράς στην άλλη, όπως σε όλο τον πλανήτη, αλλά ως περίπου διαδικασία άρσης “παρεξήγησης”, στην οποία πρέπει κανείς να “μαλακώνει” διαρκώς το κλίμα, να μην “τσακώνεται”, να μην απειλεί και να μην φεύγει, αν χρειάζεται, από τη διαπραγμάτευση. Η Τουρκία πάντως μοιάζει να πιστεύει τα ακριβώς αντίθετα. Γι¨αυτό και αν υπάρχει “συμμετρία” των τριών πλευρών, που θέλουν διακαώς τη συνέχιση της διαδικασίας, δεν υπάρχει τέτοια “συμμετρία” ούτε ως προς τις μεθόδους, ούτε ως προς τα κέρδη ή τις ζημίες κάθε μιας.

Από την πλευρά του, ο Δημήτρης Χριστόφιας ουδέποτε παραιτήθηκε, και το δηλώνει με σαφήνεια, από την επιδίωξη να γίνει “Πρόεδρος της λύσης”, αποσπώντας ίσως και το βραβείο Νόμπελ που υπαινίχθηκε κάποια στιγμή ο Εconomist ότι μπορεί να του δοθεί. Tώρα βέβαια είναι πιο επιφυλακτικός και προσεκτικός, αφού οι παραχωρήσεις που έκανε στις διαπραγματεύσεις δεν είχαν στην πράξη άλλο αποτέλεσμα από τουρκοκυπριακή και τουρκική σκλήρυνση αφενός, αφετέρου την βουβή, πλην πραγματική “εξέγερση” της ελληνοκυπριακής κοινής γνώμης, που απορρίπτει διαρρήδην τις προτάσεις του σε όλες τις σχετικές δημοσκοπήσεις!

‘Aλλα θέλουν οι Κύπριοι, άλλα προτείνει ο Χριστόφιας!

Η αντίθεση της κυπριακής κοινής γνώμης στις προτάσεις του Προέδρου παράγει σημαντικά πολιτικά αποτελέσματα στο εσωτερικό της Κύπρου. ¨Ηταν άμεσα υπεύθυνη για την αποχώρηση των Σοσιαλιστών από την κυβέρνηση, ανάγκασε και το δεξιό ΔΗΣΥ, που δεν είναι καθόλου μακριά από τη φιλοσοφία λύσης του κ. Χριστόφια, να ταχθεί εναντίον των προτάσεων και οδήγησε στην εκλογή του Γιαννάκη Ομήρου αντί του Μάριου Κάρογιαν στην Προεδρία της Βουλής.

Μακροχρόνια, η αντίθεση λαϊκής βούλησης και κυβερνητικής πολιτικής στο κεντρικό εθνικό θέμα της Κύπρου, υπογραμμίζουν πολιτικοί παρατηρητές στο νησί, εμπεριέχει πολύ σημαντικότερους πολιτικο-διπλωματικούς κινδύνους για την Δημοκρατία. Οι προτάσεις Χριστόφια δεσμεύουν, τουλάχιστο πολιτικά, τη Λευκωσία και συνιστούν πρόσθετο εμπόδιο αν αύριο θέλει να θέσει διεθνώς το κυπριακό σε μια βάση που να συνάδει περισσότερο με τη βούληση του κυπριακού λαού. Στην περίπτωση που ο Ερντογάν αποφασίσει, για δικούς του λόγους, να αλλάξει το παιχνίδι, και αποδεχθεί μια λύση στη βάση των “συγκλίσεων” Χριστόφια-Tαλάτ, τότε η Κύπρος θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση. Ακόμα και μια ήσσων, δευτερεύουσα παραχώρηση, όπως η απόδοση στον ΟΗΕ της περίκλειστης Αμμοχώστου, θα μπορούσε να τη φέρει σε πολύ δύσκολη θέση, με τον τρόπο που έχει οργανωθεί το “πολιτικο-διπλωματικό παιχνίδι”.

Αυτοί όμως είναι ή τουλάχιστον εμφανίζονται στα μάτια της κυπριακής πολιτικής τάξης ως “μακροχρόνιοι” κίνδυνοι. Συνήθως στην Κύπρο, όπως και στην Ελλάδα, η πολιτική έχει βραχύ ορίζοντα σχεδιασμού, γεγονός που οδηγεί άφευκτα στη μετατόπιση στο μέλλον του “λογαριασμού” που καταβάλλεται σε κάθε φάση για την αποτροπή προβλημάτων. ¨Όταν έρχεται όμως η στιγμή να πληρωθεί, όπως με το σχέδιο Ανάν είναι υπέρογκος.

Η διαχείριση γίνεται με άμεσο χρονικό ορίζοντα. Και σε αυτό το πλαίσιο, ακόμα κι αν ο Κύπριος Πρόεδρος έχανε όντως όλες τις ελπίδες του για λύση, δεν διαθέτει ούτως ή άλλως σχέδιο Β¨, εναλλακτική στρατηγική δηλαδή, αφού δεν προτίθεται να διακόψει επ¨ουδενί τις συνομιλίες, αρνείται να κάνει δημοψήφισμα μεταξύ των Ελληνοκυπρίων για τις προτάσεις του, όπως του ζητούν αντιπολιτευόμενα κόμματα, ή να θέσει σε άλλη βάση το κυπριακό, ζητώντας αίφνης την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων όπως πρότειναν οι Οικολόγοι στο τελευταίο Εθνικό Συμβούλιο.

Κύπρος: καταδικασμένη να διακινδυνεύει το κράτος της

Ο κ. Χριστόφιας μοιάζει έτσι καταδικασμένος να παραμένει στις συνομιλίες και να υφίσταται πιέσεις, επιδιώκοντας να μη χρεωθεί ο ίδιος το ναυάγιο, να μην αποδεχθεί όρους που θα τον εκθέσουν στα μάτια της κοινής του γνώμης και να προχωρήσει όσο μπορεί τη λύση όπως ο ίδιος την αντιλαμβάνεται. Ούτε όμως ο ¨Ερογλου θέλει να αναλάβει την ευθύνη της διακοπής συνομιλιών, το πρακτικό αποτέλεσμα των οποίων είναι άλλωστε η διαρκής μετατόπιση του άξονά τους προς τις τουρκικές θέσεις.

Η κατάσταση αυτή, όπως και, κυρίως, η πλήρης ασάφεια και σύγχυση, αλλά και το χάσμα “ελίτ” και “λαού”, ως προς τον επιδιωκόμενο στρατηγικό στόχο, συνεπάγεται μεγάλες απώλειες ευκαιριών και εξίσου μεγάλους κινδύνους για την ελληνική πλευρά, υπογραμμίζουν διπλωματικοί παρατηρητές σε Λευκωσία και Αθήνα.

Το κυπριακό, η εισβολή και κατοχή τμήματος της Κύπρου, παραμένει πάντα το μεγαλύτερο διπλωματικό αγκάθι για την ‘Aγκυρα και, εξ αντιδιαστολής, το μεγαλύτερο διπλωματικό χαρτί Λευκωσίας και Αθήνας. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η εξάρτηση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας από την επίλυση του κυπριακού θα μπορούσε να οδηγήσει ενδεχομένως σε λύση, αν υπήρχε ηγεσία να διαπραγματευθεί. Επειδή η ηγεσία που υπήρχε δεν μπορούσε-ήθελε να διαπραγματευθεί ένα ικανοποιητικό σχέδιο, η σύνδεση κατέληξε σε άσκηση πίεσης επί των ελληνικών συμφερόντων, παίρνοντας τη μορφή του σχεδίου Ανάν!

Ακόμα και η ίδια η απόρριψη του σχεδίου θα μπορούσε να αποτελέσει εφαλτήριο για την επανατοποθέτηση του ζητήματος και μια στρατηγική σύγκλιση με τις “τουρκοσκεπτικιστικές”δυνάμεις που εμφανίσθηκαν στο γαλλικό και γερμανικό πολιτικό προσκήνιο (Βιλπέν, Μέρκελ, Σαρκοζί). Aυτό δεν έγινε και τώρα η Λευκωσία κινδυνεύει, από του χρόνου, να υποστεί νέες, ισχυρές πιέσεις να λύσει όπως όπως το κυπριακό, από τις ενδεχόμενες σοσιαλιστικές διάδοχες καταστάσεις σε Παρίσι και Βερολίνο. “Χωρίς κέρδος κέρατα”, που λέει και ο λαός, παρατηρεί πικρά πρώην κυβενρητικό στέλεχος στη Λευκωσία.

Konstantakopoulos.blogspot.com

Κόσμος του Επενδυτή, 2.7.2011