O κρίσιμος ρωσικός παράγων

Καθοριστική σημασία για τις ελληνορωσικές σχέσεις και τη «χημεία» μεταξύ της νέας ελληνικής κυβέρνησης και του Κρεμλίνου των Πούτιν και Μεντβιέντεφ θα έχει η επίσκεψη του Πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου στη Μόσχα την ερχόμενη Δευτέρα και Τρίτη, η πρώτη ουσιαστικά επαφή του ηγέτη του ΠΑΣΟΚ με τη ρωσική ηγεσία. Η Αθήνα επιθυμεί να δείξει τη σημασία που αποδίδει στις σχέσεις με τη Μόσχα και η τελευταία θέλει να διαγνώσει τις προθέσεις του κ. Παπανδρέου και τις δυνατότητες ανάπτυξης μιας σχέσης που πήρε, στο πρόσφατο παρελθόν στρατηγικό χαρακτήρα και τροφοδότησε πολλές προσδοκίες, χωρίς όμως πάντα και να τις ικανοποιήσει.

Η επίσκεψη του ‘Ελληνα Πρωθυπουργού στη Μόσχα γίνεται την επαύριο της δραματικής συνόδου των Βρυξελλών, αλλά σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις δεν θα συζητηθούν με τη Ρωσία τα ελληνικά οικονομικά προβλήματα. «Ο Πούτιν ήταν έτοιμος να προσφέρει βοήθεια», είπε στον «Κ.τ.Ε.» Ρώσος πολιτικός, που θυμίζει ότι η χώρα του, αν και πληγείσα από την κρίση, διαθέτει ένα μεγάλο συναλλαγματικό απόθεμα, της τάξεως των εκατοντάδων δις δολλαρίων. Τέτοιο ζήτημα πάντως δεν φαίνεται να έχει τεθεί ούτε από τη μία, ούτε από την άλλη πλευρά, επιμένοιυν καλά πληροφορημένες πηγές σε Αθήνα και Μόσχα.

Στο «μενού» των συζητήσεων Παπανδρέου με Μεντβιέντεφ και Πούτιν θα βρεθούν τα ενεργειακά θέματα, με τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη να καρκινοβατεί και τον ΣάουθΣτρημ σε καλύτερη μεν κατάσταση, αλλά πάντα υποκείμενο στη σφοδρή εχθρότητα των ΗΠΑ, που πριμοδοτούν τον ανταγωνιστικό Ναμπούκο. Η Αθήνα ενδιαφέρεται επίσης για την ανανέωση της συμφωνίας για παροχή φυσικού αερίου που λήγει το 2016, έστω και αν προσανατολίζεται στην αύξηση των ποσοτήτων που εισάγει από την Τουρκία, παρά τις επιφυλάξεις που κατά καιρούς εκφράσθηκαν για τη σκοπιμότητα και το σώφρον εισαγωγής αερίου από μια χώρα που είναι ο κύριος δυνητικός αντίπαλος της Ελλάδας. Η Μόσχα επιδιώκει επίσης να προχωρήσουν τα δύο υδροηλεκτρικά έργα που έχει συμφωνήσει η Αθήνα να της αναθέσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Στον στρατιωτικό τομέα εκκρεμεί η αγορά των (αμφιβίων) ρωσικών θωρακισμένων που έχει μεν αποφασισθεί από το ΚΥΣΕΑ, πληροφορίες φέρουν όμως κατά καιρούς ανταγωνιστικά συμφέροντα προμηθειών και ορισμένους κύκλους της ελληνικής στρατιωτικής γραφειοκρατίας να αντιδρούν, ενώ και η Γερμανία έχει μπει «σφήνα» στην υπόθεση προτείνοντας δικά της μεταχειρισμένα. Υπάρχει επίσης το ζήτημα της θέσης σε πλήρη λειτουργία των πυραύλων Ες-300 στην Κρήτη. Στρατιωτικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι, αν δεν προχωρήσει η αγορά θωρακισμένων, θα μπορούσαν να αγορασθούν πύραυλοι και συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου που θεωρούν εξαιρετικά σημαντικά για την ελληνική άμυνα. Η Ρωσία έχει ήδη παράγει Ες 400 και ετοιμάζει και τη νέα γενηά των Ες 500.

Πιθανώς θα υπογραφεί επίσης μια πολιτιστική συμφωνία. Αθήνα και Μόσχα προετοιμάζουν για το 2012 ή 2013 ένα έτος Ρωσίας στην Ελλάδα και ένα έτος Ελλάδας στη Ρωσία. Υπάρχει ένα τεράστιο ανεκμετάλλευτο δυναμικό πολιτιστικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. ‘Οπως όμως επισημαίνουν ρωσικές διπλωματικές πηγές, η επίσκεψη Παπανδρέου δεν αποσκοπεί τόσο σε υπογραφή νέων συμφωνιών, όσο στην επιτάχυνση του έργου επί των υφισταμένων σχεδίων.

Το σύνολο της ρωσικής ηγεσίας θα υποδεχθεί με όλες τις τιμές που ταιριάζουν σε μια πατροπαράδοτα φιλική χώρα τον ‘Ελληνα Πρωθυπουργό θέλοντας να δείξει ότι επιθυμία της Μόσχας είναι η περαιτέρω ανάπτυξη μιας διμερούς σχέσης και θέλοντας να περάσει προς τον ελληνικό λαό το «μήνυμα» της ρωσικής φιλίας, αλλά και καθιστώντας παράλληλα σαφές ότι το Κρεμλίνο επιθυμεί έργα και όχι μόνο διακηρύξεις διαχρονικής φιλίας . Για μια Ελλάδα που συνήθως έχει περισσότερα προβλήματα παρά οφέλη από τους υποτιθέμενους συμμάχους της, η Ρωσία παραμένει το κυριότερο «στρατηγικό αντέρεισμα», αν η Ελλάδα θέλει να το χρησιμοποιήσει, ρόλος που αποβαίνει πιο σημαντικός εν μέσω διεθνούς και ελληνικής οικονομικής κρίσης - στη Μόσχα άλλωστε μονίμως προσφεύγουν οι ελληνικές και κυπριακές κυβερνήσεις για να αποτρέψουν δυσμενείς κινήσεις των «συμμάχων» μας στο ΣΑ του ΟΗΕ. Αλλά και η Ελλάδα έχει κατά καιρούς επιδείξει μια ευαισθησία έναντι των ρωσικών συμφερόντων και του ιδιαίτερου ρωσικού ρόλου στην Ευρώπη, που δεν χαρακτηρίζει τις περισσότερες από τις χώρες-μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Η Ρωσία, να σημειωθεί, εγκατελείφθη προ είκοσι ετών στις ίδιες «αγορές» που επιτίθενται τώρα στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να γνωρίσει μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές και κοινωνικές καταστροφές στην ιστορία του βιομηχανικού κόσμου. Το ίδιο το καθεστώς Πούτιν προέκυψε ακριβώς ως αντίδραση στην απερίγραπτη αυτή καταστροφή από μια δεκαετία συνεπούς νεοφιλελευθερισμού και αποθέωσης των «αμερικανικών αξιών», όπως και πληθώρας κολοσσιαίων μονομερών παραχωρήσεων της Μόσχας προς τη Δύση, έναντι των οποίων η Ρωσία εισέπραξε περιφρόνηση και είδε το ΝΑΤΟ να φτάνει στα σύνορά της.

Οι ελληνορωσικές σχέσεις έχουν πολιτιστικό και γεωπολιτικό βάθος αιώνων, αν και συχνά ο ελληνορωσικός «έρωτας» παρέμεινε σε «πλατωνικό» στάδιο, προσκρούοντας είτε στην αδυναμία του ελληνικού χώρου να συντάξει την ανεξαρτησία του, είτε στον κυνισμό ενίοτε της ρωσικής «μεγάλης δύναμης» και τον «φαταουλισμό» των μεγάλων ρωσικών εταιρειών. Εντούτοις, η ελληνορωσική στρατηγική σχέση μοιάζει να ανταποκρίνεται καλύτερα σε συνθήκες κρίσης της αμερικανικής ηγεμονίας, συνθήκες που εκμεταλλεύθηκε στο έπακρον τα τελευταία χρόνια η διπλωματία των κ.κ. Ερντογάν και Νταβούτογλου.

Στα πλαίσια αυτά η επίσκεψη Παπανδρέου θα δώσει σημαντική ευκαιρία και στον ‘Ελληνα Πρωθυπουργό και στη ρωσική ηγεσία να «αναγνωρισθούν» αμοιβαία και να διερευνήσουν τις δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης των διμερών σχέσεων. Ο Πρόεδρος Μετβέντιεφ έχει στείλει στον κ. Παπανδρέου από μηνών το ρωσικό σχέδιο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, που ενδιαφέρει πάρα πολύ τη Μόσχα και ελπίζει ότι θα έχει την απάντηση του ‘Ελληνα Πρωθυπουργού κατά τη διάρκεια της επίσκεψης. Η Μόσχα αντιτάσσεται επίσης κατηγορηματικά στην αναγνώριση του Κοσόβου, αν και έχει προειδοποιήσει το Βελιγράδι ότι θα μεταβάλλει τη στάση της σε περίπτωση ένταξης της Σερβίας στο ΝΑΤΟ.

Η Ελλάδα υποστηρίζει την επιτάχυνση των συνομιλιών για τη διευκόλυνση των επισκέψεων χωρίς βίζα μεταξύ Ρωσίας και ΕΕ. Το ζήτημα αυτό ενδιαφέρει πάρα πολύ τον ελληνικό τουρισμό, γιατί θεωρείται ως μία από τις κύριες αιτίες που η Ελλάδα υποδέχεται πολύ μικρότερο αριθμό τουριστών εν σχέσει με την Τουρκία. Η Ρωσία θεωρεί επίσης ιδιαιτέρως καλοδεχούμενες τις εταιρείες από «φιλικές χώρες όπως η Ελλάδα», σημειώνουν Ρώσοι κυβερνητικοί παράγοντες, αναφερόμενοι στα σημαντικά έργα για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς του Σότσι.

«Δραστηριοποιηθείτε στη ρωσική αγορά, δημιουργήστε τις προϋποθέσεις για δραστηριοποίηση των ρωσικών εταιρειών στην Ελλάδα», λέει από την πλευρά του ο ποντιακής καταγωγής βουλευτής της Δούμας Ιβάν Σαββίδης, στέλεχος του κόμματος «Ενωμένη Ρωσία» του Πούτιν, που θυμίζει την έκταση της ρωσικής αγοράς, ικανής υπό όρους να απορροφήσει ένα τεράστιο μέρος της ελληνικής παραγωγής. Ο κ. Σαββίδης υπενθυμίζει ότι σημειώνεται αληθινή έκρηξη των ρωσο-τουρκικών σχέσεων, με συνεχείς ανταλλαγές επισκέψεων σε ανώτατο επίπεδο και υπογραφή πληθώρας συμφωνιών (αγωγός Σαμψούντα-Τζεϊχάν, ανταγωνιστικός του Μπουργκάς-Αλέξανδρούπολη, πυρηνικό εργοστάσιο, κατασκευή αποθηκευτικών χώρων αερίου και πετρελαίου κλπ). Ρωσία και Τουρκία παρά την κρίση υπολογίζουν σε μερικά χρόνια να φτάσουν τον τζίρο των αμοιβαίων ανταλλαγών τους στα 100 δις δολλάρια, Αναφερόμενος στους αγωγούς, ο βουλευτής υπογραμμίζει με νόημα: «η Ρωσία είναι μια μεγάλη χώρα, που έχει πολλές εναλλακτικές. Δεν μπορεί να περιμένει επ’ άπειρον δύο μικρές βαλκανικές χώρες να αποφασίσουν αν θέλουν ή δεν θέλουν τους αγωγούς».

Ο Πρωθυπουργός θα συναντήσει επίσης και εκπροσώπους των Ελλήνων ομογενών της πρώην ΕΣΣΔ που αντιμετωπίζουν πολύ μεγάλα προβλήματα, κυρίως στο θέμα της ιθαγένειας. Φαίνεται απίστευτο, αλλά ενώ η Ελλάδα αντιμετωπίζει τώρα το θέμα παροχής ιθαγένειας σε διάφορες κατηγορίες μεταναστών από την Ασία και την Αφρική, συνεχίζει να δημιουργεί μεγάλα προβλήματα σε όσους ‘Ελληνες της πρώην ΕΣΣΔ ταλαιπωρούνται πολλά χρόνια για να αποκτήσοιυν κάποτε, αν αποκτήσουν, την πολυπόθητη ελληνική ιθαγένεια. Είναι συχνό φαινόμενο και η απέλαση όσων συλλαμβάνονται έχοντας παραβιάσει την προθεσμία της βίζας τους. Μεγάλα παράπονα και σοβαρές καταγγελίες διατυπώνονται από τους ‘Ελληνες ομογενείς για την λειτουργία των Προξενείων του Νοβοροσίσκ, της Μαριούπολης και της Τιφλίδας.

Κόσμος του Επενδυτή, 13.2.2010