EΥΡΩΠΗ-ΤΟΥΡΚΙΑ: ΤΟ ΤΕΣΤ ΤΟΥ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ

Προς νέες «παρατάσεις» για την ‘Αγκυρα τον Δεκέμβριο
Προς νέες ασφυκτικές πιέσεις στη Λευκωσία τον Ιανουάριο

Σε Ελλάδα και Κύπρο δεν πολυέδωσαν σημασία, γιατί δεν ήθελαν, η δήλωση όμως του Γκιουλ στο Ναχιτσεβάν, στη διάσκεψη κορυφής του «τουρκικού κόσμου», ήταν αποκαλυπτική. Οι Αζέροι τον ενεκάλεσαν γιατί δεν τήρησε τις τουρκικές υποσχέσεις να μην ανοίξουν τα σύνορα με την Αρμενία, όσο καιρό δεν λύνεται το θέμα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ο Γκιουλ τους «αποστόμωσε», λέγοντας ότι δεν πρόκειται να τηρήσει ούτε τη συμφωνία με την Αρμενία! Προς επίρρωσιν των λεγομένων του πρόσθεσε: Και για την Κύπρο υπογράψαμε, αλλά δεν εφαρμόσαμε.

Η Τουρκία ανέλαβε προ ετών την υποχρέωση να ανοίξει λιμάνια και αεροδρόμια στα κυπριακά σκάφη. Η απαίτηση αυτή, σημειωτέον, είναι ελάχιστη. Ακόμα και ικανοποιούμενη, πάλι η κυπριακή/ελληνική διπλωματία θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα. Γιατί δεν έθεσαν μια σειρά αυτονόητες, μείζονος σημασίας προϋποθέσεις. Αν η ‘Αγκυρα ανοίξει τα λιμάνια, Αθήνα και Λευκωσία θα πρέπει μετά να ξαναθέσουν θέματα όπως η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας, η αποχώρηση του στρατού κατοχής, η άρση των διατυπωμένων τουρκικών διεκδικήσεων, απειλών και μέσων τους κατά της Ελλάδας. Ακόμη και τις προάλλες, οι κ.κ. Δρούτσας και Κυπριανού χρησιμοποίησαν τον όρο «εξομάλυνση των σχέσεων με την Κυπριακή Δημοκρατία», ωσάν ένας αόρατος γλωσσοδέτης να τους εμποδίζει να πουν «αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας». Ο Γάλλος Υφυπουργός Εξωτερικών Πιερ Λελούς δήλωσε ότι συνιστά «άκρων άωτον του παραλογισμού» η κατοχή εδάφους της ΕΕ από ένα υποψήφιο μέλος. Ακόμα πιο μεγάλος παραλογισμός όμως είναι η αποφυγή από Αθήνα και Λευκωσία του να θέσουν το ζήτημα. Στο παρελθόν, ο τότε Γάλλος Πρωθυπουργός Βιλπέν είχε χαρακτηρίσει «αδιανόητη» την έναρξη διαπραγματεύσεων με χώρα που δεν αναγνωρίζει μέλος της ΕΕ – αλλά Λευκωσία και Αθήνα δυσαρεστήθηκαν για τη γαλλική συμπαράσταση!!!

Και τη μίνιμουμ υποχρέωσή της όμως, το άνοιγμα λιμανιών/αεροδρομίων, η ‘Αγκυρα αρνείται να την εφαρμόσει, χωρίς να της δοθούν ανταλλάγματα, δηλ. πλήρης απελευθέρωση του εμπορίου με το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Τέτοια απελευθέρωση θα συνιστούσε μείζον πολιτικό βήμα προς αναγνώριση της κατοχής, αφαιρώντας και ένα από τα λίγα εναπομείναντα κίνητρα των Τουρκοκυπρίων για να συμφωνήσουν με μια αξιοπρεπή, βιώσιμη λύση. Υπό παρόμοιες συνθήκες, οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη, αν όχι και για την επίλυση, δεν θάπρεπε καν να ξεκινήσουν όσο συνεχίζεται η κραυγαλέα και αδικαιολόγητη αθέτηση των στοιχειωδέστερων συμβατικών υποχρεώσεων της ‘Αγκυρας. Αντ’ αυτού, η μία παράταση διαδέχεται την άλλη, κατάσταση που εμπεδώνει στην Τουρκία την αντίληψη ότι θα μπει επιβάλλοντας εκείνη τους όρους της στην ΕΕ, την Ελλάδα και την Κύπρο, ακόμη κι όταν οι όροι αυτοί έρχονται σε κραυγαλέα αντίθεση με το διεθνές δίκαιο και τα ζωτικότερα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, εξευτελίζοντας την ‘Ενωση (και τις δύο χώρες). Η συνέχιση αυτής της κατάστασης θα οδηγήσει, είτε ενταχθεί, είτε δεν ενταχθεί η Τουρκία τελικά, διεθνώς, στην πολιτικο-διπλωματική ενίσχυση των θέσεών της για Κύπρο, Αιγαίο και Θράκη. Ενώ δεν αποκλείεται να τεθεί, στο επόμενο εξάμηνο, εν κινδύνω η ύπαρξη συντεταγμένου και δημοκρατικού κράτους στην Κύπρο. (1)

Υπό παρόμοιες συνθήκες διερωτάται κανείς τι ακριβώς εννοούν οι κυβερνήσεις Αθήνας και Λευκωσίας, όταν λένε ότι η Τουρκία θα κριθεί «αυστηρά» και δεν θα περάσει χωρίς συνέπειες το ορόσημο του Δεκεμβρίου (την αξιολόγησή της από την ΕΕ), χωρίς να προσδιορίζουν τι θα συμβεί τότε και χωρίς να αναζητούν δυνητικούς συμμάχους, αλλά μάλλον προπαγανδίζοντας την τουρκική ένταξη εντός της ΕΕ. ‘Ηδη ο Σαρκοζί, προεξοφλώντας νέα υποχώρηση Αθήνας-Λευκωσίας, έσπευσε να συνάψει εκεχειρία με την ‘Αγκυρα. Αν ένας μαθητής γράφει κοντά στη βάση, είναι φυσικό νάχει δίλημμα ο δάσκαλος αν θα τον περάσει. ‘Οταν ο μαθητής δίνει λευκή κόλλα, απειλώντας τους δασκάλους του να τους πλακώσει στο ξύλο, τι συζήτηση να γίνει. Ο μαθητής αποβάλλεται έως ότου βάλει μυαλό και προσέλθει διαβασμένος και κόσμιος. Αν δεν κάνει αυτό ο δάσκαλος, αργά ή γρήγορα θα φάει και το ξύλο.

Ο Γιώργος Παπανδρέου πιστεύει πάντα, ακράδαντα, στις ευεργετικές συνέπειες της διεύρυνσης στα Δυτικά Βαλκάνια και την Τουρκία. Πολλοί σε Ευρώπη και Ελλάδα διαφωνούν, τελευταίως μάλιστα, ακόμη κι ένας σημαντικός αρθρογράφος της Wall Street Journal διαπίστωσε, για άλλους λόγους, τις «αποσταθεροποιητικές» συνέπειες μιας ενταξιακής πορείας, που μάλλον απομακρύνει, παρά προσεγγίζει την Τουρκία στη Δύση. Εν πάσει περιπτώσει, ο Πρωθυπουργός θα ακολουθήσει την πολιτική που επιλέγει.

Για να μπορέσει όμως να το κάνει, για να μπορέσει τέλος πάντων να δοκιμασθεί αυτή η πολιτική, να δούμε αν μπορεί όντως να οδηγήσει στα ευεργετικά αποτελέσματα που υποτίθεται ότι θα έχει, οφείλει η Ελλάδα να πάρει στα σοβαρά τον εαυτό της και να αποκαταστήσει το κύρος της. Μόνο μια αποφασιστική στάση της Αθήνας τον Δεκέμβρη, ενδέχεται να οδηγήσει την Τουρκία σε αναθεώρηση της αδιαλλαξίας της, κάνοντας ασύμφορη τη συνέχιση της σημερινής εκφοβιστικής και παρλκυστικής τακτικής. Μια διαφορετική πολιτική, διαρκούς «διευκόλυνσης» της Τουρκίας θα οδηγήσει τελικά είτε σε απεμπόληση των πιο ζωτικών ελληνικών εθνικών συμφερόντων, είτε σε πολύ σοβαρή κρίσης Ελλάδας-Τουρκίας, αφού, προηγουμένως, οδηγήσει σε διεθνή πολιτική ήττα την Αθήνα και σε μεγάλα προβλήματα τους ‘Ελληνες πολιτικούς που θα την ασκήσουν. Δεν υπάρχουν πολλά εδώ να συζητηθούν. Εφόσον η ‘Αγκυρα δεν υλοποιεί τις υποσχέσεις της, η ‘Ενωση οφείλει να μη συναινέσει σε περαιτέρω ανοίγματα ή κλεισίματα κεφαλαίων της διαπραγμάτευσης. Οτιδήποτε λιγόιτερο, νέες παρατάσεις, άνοιγμα «μερικών» κεφαλαίων και δεν συμμαζεύεται θα οδηγήσει, ορθώς, την ‘Αγκυρα, στο συμπέρασμα ότι δεν έχει λόγο να εκπληρώσει καμμία υποχρέωση.

Στο κάτω-κάτω, αν η ‘Αγκυρα αποφασίσει, για να μην ανοίξει τα λιμάνια της, να παραιτηθεί της ένταξής της δεν χάθηκε ο κόσμος. Καμία καταστροφή δεν θα συμβεί στην Ελλάδα, την Κύπρο, ή την Ευρώπη. Πολλοί μάλιστα θα χειροκροτήσουν τον τερματισμό της ενταξιακής πορείας. Γιατί μέχρι τώρα, η υποστήριξη Αθήνας- Λευκωσίας στην τουρκική ένταξη επέφερε περισσότερες διεκδικήσεις από την ‘Αγκυρα, όχι λιγότερες. Και γιατί η διαρκής διεύρυνση της ΕΕ την κάνει ένα όλο και λιγότερο δημοκρατικό, όλο και λιγότερο «κυβερνήσιμο», όλο και περισσότερο υπερατλαντικά εξαρτημένο μόρφωμα, εντείνοντας παράλληλα, λόγω του τρόπου διεύρυνσης και του οικονομικού μοντέλου, τις πιέσεις για «κατεδάφιση» του κοινωνικού κράτους στη Δυτική Ευρώπη, της σημαντικότερης ίσως κατάκτησης του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Για να ξαναγυρίσουμε στο θέμα μας, προύπόθεση για να μπορέσει ο κ. Παπανδρέου να ακολουθήσει την πολιτική που πιστεύει, είναι ακριβώς να δώσει σαφές μήνυμα στην ‘Αγκυρα τον Δεκέμβριο, αποφεύγοντας τον πειρασμό νέων παρατάσεων που θα τις βρει ο ίδιος μπροστά του. Το ίδιο ισχύει και για τον κ. Χριστόφια.

Το πιθανότερο, με τα σημερινά δεδομένα, αλλά και επιδίωξη Ουάσιγκτον, Λονδίνου Στοκχόλμης, είναι να δοθεί νέα παράταση συμμόρφωσης στην Τουρκία. Αν συμβεί αυτό, ‘Αγκυρα, Λονδίνο και Ουάσιγκτον θα μεταφέρουν την επομένη τις πιέσεις στο εσωτερικό της Κύπρου για να εξαναγκάσουν τους Κύπριους να αποδεχθούν ένα σχέδιο παραπλήσιο του Ανάν (2). ‘Ενα τέτοιο σχέδιο, αν γίνει αποδεκτό, θα τερματίσει την ύπαρξη συντεταγμένου κυπριακού κράτους, θα εντάξει ήδη από τώρα την Τουρκία στην ‘Ενωση από το «παράθυρο», με δικαιώματα και χωρίς υποχρεώσεις, δια της επιρροής της στην ψήφο των Τουρκοκυπρίων και θα καταστήσει την Ελλάδα όμηρο μιας γιγαντιαίας «’Ιμβρου», για να μην πάθουν τίποτα οι κάτοικοι της οποίας, η Αθήνα θα υποκλίνεται μονίμως στις απαιτήσεις Ουάσιγκτον, ‘Αγκυρας, Λονδίνου. Και, βεβαίως, θα αποτελέσει μια ιστορική καταστροφή, ανυπολόγιστων διαστάσεων, για την ελλαδική και κυπριακή αριστερά και κεντροαριστερά. Στην καλύτερη περίπτωση, ακόμη κι αν αποφύγει ένα νέο, τέτοιο σχέδιο, ο κυπριακός λαός θα ενοχοποιηθεί για δεύτερη φορά μετά το 2004, ως μη επιθυμών λύση και θα αθωωθεί η Τουρκία για την εισβολή του 1974, την εθνοκάθαρση και τη συνεχιζόμενη κατοχή.

Σημείωση

(1) Αν μάλιστα κρίνουμε από τις εξωφρενικές, εκτός δημοκρατικού πλαισίου, προτάσεις Χριστόφια στις διαπραγματεύσεις, όπως η εκ περιτροπής προεδρία και η «στάθμιση» των ψήφων ανάλογα με την εθνικότητα των κατοίκων (!!!), προτάσεις για τις οποίες δεν έχει ούτε καν ενημερώσει καλά-καλά τα συγκυβερνώντα κόμματα. Οι διαπραγματεύσεις της Λευκωσίας δεν είναι διαπραγματεύσεις, έχουν εξελιχθεί σε sui generis συντακτική διaδικασία, πρωτοφανή στην ευρωπαϊκή ιστορία και εξωφρενική για τα δεδομένα του ευρωπαϊκού πολιτισμού μετά τον Μεσαίωνα, διεξαγόμενη ερήμην του λαού που θα ζήσει στο νέο κράτος και χωρίς νομιμοποιητική εντολή και βάση.

(2) Δυστυχώς στην κατεύθυνση αυτή κινούνται οι προτάσεις Χριστόφια, όσες τουλάχιστο δημοσιοποιήθηκαν.

Περιοδικό "Επίκαιρα", 20.11.2009