144 ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΛΥΘΕΙ ΤΟ (...μισό!) ΚΥΠΡΙΑΚΟ

(Σημείωση: το άρθρο που ακολουθεί είχε γραφτεί και δημοσιευτεί όταν έγιναν γνωστές οι νέες, εξωφρενικές προτάσεις με τις οποίες προσήλθε στη διαπραγμάτευση ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, επιβεβαιώνοντας πανηγυρικά το αδιέξοδο και την αποτυχία της στρατηγικής Χριστόφια και ΑΚΕΛ)

Αμφιβολίες, σύγχυση και αμφισβητήσεις στη Λευκωσία

Σε κλίμα έντονης σύγχυσης, εσωτερικής διάσπασης των Ελληνοκυπρίων και σοβαρών ερωτηματικών ως προς την αποδοχή από την κοινή γνώμη της προτεινόμενης από τον Κύπριο Πρόεδρο διάρθρωσης του νέου κράτους, πραγματοποιείται την επόμενη εβδομάδα στη Λευκωσία ο πρώτος από δύο τριήμερους γύρους εντατικών διαπραγματεύσεων Χριστόφια-Ταλάτ.

Οι συνομιλίες, που αφορούν την «καρδιά» της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης παρακολουθούνται με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και από την κυβέρνηση και από την αξιωματική αντιπολίτευση στην Αθήνα, οι ηγέτες των οποίων θα συναντηθούν με τον κ. Χριστόφια στο ενδιάμεσο των δύο γύρων. «Πρέπει να φύγουμε από τον βάλτο, ας γίνει μια κίνηση να ξεβαλτώσουμε», λέει χαρακτηριστικά κυβερνητικό στέλεχος, που εκτιμά ότι πρέπει να ξεπεραστεί η «απροθυμία», που διακρίνει, των Κυπρίων για λύση. Ο νέος Πρόεδρος της ΝΔ κ. Σαμαράς δίνει αντίθετα έμφαση στην ανάγκη να αποφευχθεί μια καταστροφική λύση και προειδοποίησε επανειλημμένως και εμφατικά για την ανάγκη απόρριψης μιας παραλλαγής του σχεδίου Ανάν.

Ανεξάρτητα πάντως από το τι κάνουν και λένε οι Κύπριοι πολιτικοί, όπως και από τις «επίσημες» εκδηλώσεις «φιλίας και αγάπης» και τα αντίστοιχα κάπως «ηθικοπλαστικά» κηρύγματα, αμφότερες οι κοινότητες εμφανίζονται πολύ επιφυλακτικές απέναντι στην υπό διαπραγμάτευση λύση. Πρόσφατη δημοσκόπηση στα κατεχόμενα έδειξε ότι το 70% του πληθυσμού δεν εμπιστεύεται καθόλου τους Ελληνοκύπριους! Οι τελευταίοι επιθυμούν μεν λύση, φοβούνται όμως, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, ότι προτάσεις όπως η εκ περιτροπής προεδρία, η σταθμισμένη ψήφος, η παραμονή εποίκων θα τους στερήσουν από το κράτος που σήμερα έχουν και θεωρούν κύρια εγγύηση ασφάλειας και επιβίωσης.

«Είμαι αποφασισμένος για λύση», δηλώνει σε όλους τους τόνους ο Πρόεδρος Χριστόφιας, απαντώντας σε όσους, ακόμα και από την συγκυβέρνηση, τον επικρίνουν για τους χειρισμούς του (σε μια περίπτωση μάλιστα, του αντιπροέδρου του Σοσιαλιστικού Κόμματος, φτάνοντας στο σημείο να συζητάνε την ανάγκη παραίτησής του, με το επιχείρημα ότι εξελέγη και με τις δικές τους ψήφους!).

«Ομοσπονδία ή διχοτόμηση» είναι το σύνθημα της επικοινωνιακής «αντεπίθεσης» του ΑΚΕΛ, προκειμένου να ανατρέψει τις τάσεις που επικρατούν στην ελληνοκυπριακή κοινή γνώμη. Οι επικριτές του θυμίζουν, από την πλευρά τους, τα προηγούμενα ‘Ιμβρου και Τενέδου, αλλά και τη μη εφαρμογή από την Τουρκία σειράς συμφωνιών για την Κύπρο, ακόμη και της πιο πρόσφατης των κ.κ. Χριστόφια και Ταλάτ για τον Λημνίτη. Η ‘Αγκυρα δεν έχει τηρήσει ούτε και την αναληφθείσα έναντι της ΕΕ δέσμευση για το τελωνειακό πρωτόκολλο.

Οι ηγέτες των δύο «κοινοτήτων» θα πραγματοποιήσουν δύο τριήμερους εντατικούς γύρους τον Ιανουάριο, με σκοπό να οριστικοποιήσουν τις συγκλίσεις σε τρία από τα έξη κεφάλαια των διαπραγματεύσεων (διακυβέρνηση, οικονομία, θέματα ΕΕ). Στα άλλα τρία κεφάλαια (εδαφικό, εγγυήσεις-ασφάλεια, περιουσιακό) οι αποκλίσεις είναι τόσο μεγάλες που πιθανώς παραπέμπονται για μετά τις προγραμματισμένες για τον Απρίλιο «εκλογές» στο κατεχόμενο από τον τουρκικό στρατό βόρειο τμήμα της νήσου.

Επιδίωξη των δύο ηγετών είναι να παρουσιάσουν ένα «αξιοπρεπές» πακέτο που να επιτρέπει κάποια αισιοδοξία για την τελική κατάληξη των συνομιλιών, ενόψει ακριβώς των «εκλογών» στο ψευδοκράτος, βοηθώντας τον Ταλάτ να κερδίσει τις εκλογές και δεσμεύοντας επαρκώς τον ‘Ερογλου. Ο κ. Χριστόφιας και το ΑΚΕΛ εκτιμούν ότι μόνο με τον Ταλάτ και το κόμμα του, που έχουν παντοιοτρόπως στηρίξει, πολιτικά και οικονομικά, επί πάρα πολλά χρόνια, μπορούν να λύσουν το κυπριακό. Στην οπτική τους, οι παραχωρήσεις που έχουν κάνει αποσκοπούν ακριβώς στο να καταστήσουν ευκολότερη την υπεράσπιση από τον κ. Ταλάτ ενός σχεδίου λύσης. Η άρρητη προϋπόθεση αυτής της στρατηγικής είναι ότι ο κ. Ταλάτ και το κόμμα του συμπεριφέρονται και θα το κάνουν πάντα, πρώτα ως αριστεροί και μετά ως Τούρκοι, κάτι όμως που δύσκολα επιβεβαιώνεται εμπειρικά. Ο δεύτερος στόχος είναι ο εξευμενισμός του «διεθνούς παράγοντα», χωρίς τον οποίο, δηλώνει με κάθε ευκαιρία και με περισσή σαφήνεια, ο ΓΓ του ΑΚΕΛ ‘Αντρος Κυπριανού, δεν υπάρχει λύση του κυπριακού.

Οι επικριτές της πολιτικής Χριστόφια υποστηρίζουν ότι το κυπριακό δεν είναι πρόβλημα ψυχολογίας και συμπάθειας ηγετών, αλλά ανελέητος ανταγωνισμός για ισχύ και κυριαρχία στην Αν. Μεσόγειο. ‘Αλλωστε, προσθέτουν, το γεγονός ότι ο σκληρός κ. ‘Ερογλου δείχνει να κερδίζει στις προτιμήσεις ως αποτέλεσμα μιας περιόδου μονομερών ελληνικών παραχωρήσεων επιβεβαιώνει το σφάλμα της ακολουθούμενης προσέγγισης. Οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν δευτερευούσης σημασίας τις όποιες διαφοροποιήσεις Ταλάτ-‘Ερογλου. Εκτιμούν ότι η ‘Αγκυρα κάνει κουμάντο στα κατεχόμενα. Οι πιο καχύποπτοι μάλιστα θεωρούν το όλο σκηνικό «στημένο» από την Τουρκία, με τους Ταλάτ και ‘Ερογλου στον ρόλο του «καλού» και του «κακού μπάτσου».

Το ΑΚΕΛ απαντά στις επικρίσεις υποστηρίζοντας ότι όσοι τις διατυπώνουν «δεν θέλουν λύση» ή «δεν θέλουν ομοσπονδία» και ότι τις παραχωρήσεις αυτές έχουν ήδη κάνει προηγούμενοι Πρόεδροι. Μιλάει επίσης για «προσπάθεια απαξίωσης» και «φίμωσης» της διαπραγματευτικής ομάδας και ειδικά του «αρχιτέκτονα» του σχεδίου διεθνολόγου Τουμάζου Τσιελεπή (υποστηρικτής του σχεδίου Ανάν το 2004 είναι σήμερα ο κύριος σύμβουλος του κ. Χριστόφια).

Οι κύριες κριτικές που δέχεται ο Κύπριος Πρόεδρος, συχνά από τα θεωρητικώς συγκυβερνώντα κόμματα, είναι τρεις. Επί της διαπραγματευτικής τακτικής του προσάπτουν ότι σπεύδει να ολοκληρώσει, με ελληνικές παραχωρήσεις, τις συγκλίσεις σε τρία κεφάλαια, χωρίς να αναμένει τουρκικές παραχωρήσεις στα υπόλοιπα τρία. Επί της ουσίας, τα συγκυβερνώντα κόμματα ελέγχουν τον κ. Χριστόφια για την υιοθέτηση της εκ περιτροπής προεδρίας και την αποδοχή της παραμονής 50.000 εποίκων. Επί της διαδικασίας, οι συγκυβερνώντες προσάπτουν στον κ. Χριστόφια ότι, ενώ εξελέγη με τις ψήφους τους, διαπραγματεύεται μόνος του, χωρίς να διαβουλεύεται άλλα κόμματα για τις προτάσεις που καταθέτει.

Οι αντίπαλοι της «διζωνικής-δικοινοτικής» υποστηρίζουν ότι οι προτάσεις επιβεβαιώνουν τον φόβο τους ότι η «ομοσπονδία» δεν είναι παρά συγκαλυμμένη μορφή διχοτόμησης, με όλα τα μειονεκτήματα, κανένα όμως από τα πλεονεκτήματα της διχοτόμησης. Αλλά και όσοι είναι κατ’ αρχήν σύμφωνοι με τη «διζωνική-δικοινοτική», διαφωνούν με το σύστημα οργάνωσης της κεντρικής εξουσίας.

Στη δημοκρατία κυβερνάει η πλειοψηφία, υποστηρίζει ο επίτιμος Πρόεδρος των Σοσιαλιστών Βάσος Λυσαρίδης. Αλλά η αποσαφήνιση των σχέσεων πλειοψηφίας (82%) και μειοψηφίας (18%) είναι η «καρδιά» του κυπριακού. Η Ζυρίχη προέβλεπε βέτο της μειοψηφίας, καθιστώντας ακυβέρνητο το κράτος. Το σχέδιο Ανάν έδινε την τελική εξουσία στο νησί σε τρεις ξένους δικαστές που εξέλεγαν τους διαδόχους τους. Το υπό διαπραγμάτευση σχέδιο Χριστόφια-Ταλάτ δίνει τόσο την εκτελεστική εξουσία, όσο και την πλειοψηφία στον μηχανισμό λύσης των διαφορών, εκ περιτροπής, σε ‘Ελληνες και Τούρκους, ενώ προβλέπει ξένο δικαστή ως τελικό διαιτητή της δικαστικής εξουσίας. Αν μη τι άλλο, κανείς δεν θα μπορέσει να κατηγορήσει τους ‘Ελληνες για έλλειψη πρωτοτυπίας (μερικοί θάλεγαν παραδοξολογίας) στα θέματα συνταγματικού δικαίου…






Το χρονοδιάγραμμα

Ο πρώτος γύρος εντατικών διαπραγματεύσεων θα γίνει στις 11-13.1 και ο δεύτερος στις 25-27.1. Στο μεσοδιάστημα ο κ. Χριστόφιας θα επισκεφθεί την Αθήνα για συνομιλίες με τον κ. Παπανδρέου, οι κ.κ. Ιακώβου και Ναμί θα επεξεργάζονται σημεία των συγκλίσεων, ενώ προγραμματίζεται επίσκεψη του ΓΓ του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν στη Λευκωσία στις 2 Φεβρουαρίου, εφόσον όλα πάνε καλά. Μετά την άρνηση του κ. Χριστόφια να συνάψει ενδιάμεση συμφωνία που επεδίωκε το Λονδίνο, οι Βρετανοί θάθελαν τουλάχιστον ο ΟΗΕ να καταγράψει τα σημεία σύγκλισης σε κάποιο ντοκουμέντο του. Μέχρι τώρα, οι διαπραγματεύσεις γίνονται στη βάση «τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί, έως ότου συμφωνηθούν όλα». Η καταγραφή σε ντοκουμέντο του ΟΗΕ των συγκλίσεων στα τρία συζητούμενα κεφάλαια, θα «οριστικοποιήσει» τις ελληνικές παραχωρήσεις, χωρίς όμως να έχει κερδίσει η ελληνική πλευρά κανένα αντάλλαγμα.

"Κόσμος του Επενδυτή", 8.1.2010