Από τον Εμφύλιο στα Μνημόνια

 

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

 

Πήγα να δω τον «Εμφύλιο» του Ροβήρου Μανθούλη και τον «Καπετάν Κεμάλ» του Λαμπρινού, στο μίνι φεστιβάλ για τον κινηματογράφο της αντίστασης στην «Αλκυονίδα». Διάλλειμα στην παρακολούθηση των διαπραγματεύσεων. Συγκινήθηκα ξανά από την απίστευτη ελληνική δεκαετία του 1940, προσδιοριστική «μήτρα» της Ελλάδας ακόμα και σήμερα, βλέποντας τα κορμιά των νεκρών της 3/12/1944 στο Σύνταγμα, ή τους αντάρτες του μεγαλύτερου εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος, στην Ευρώπη του Εικοστού Αιώνα, να κλαίνε παραδίδοντας τα όπλα τους. Εξεγείρεσαι με το μάταιο της προαποφασισμένης θυσίας, με το λαό που πήραν στο λαιμό τους οι «ηγέτες» του. (Μήπως όμως έστω κι έτσι οι θυσίες δεν είναι μάταιες; Είναι το αποτέλεσμα τελικό ιστορικό κριτήριο;)

 

Η μελέτη της δεκαετίας του 1940 είναι πολλαπλώς σημαντική για να καταλάβουμε σε βάθος τις «ιδιότητες» της Ελλάδας. Στις σπάνιες ιστορικές στιγμές που οι κοινωνικοί σχηματισμοί ξεσκίζονται από εσωτερικές αντιθέσεις και συνθλίβονται από εξωτερικές πιέσεις, δηλαδή στιγμές εξωτερικών και εμφυλίων πολέμων, επαναστάσεων και αντεπαναστάσεων, το κοινωνικό ον (και τα άτομα) αποκαλύπτεται (ονται) έως τη βαθύτερη φύση του(ς), που είναι πάντα συνδυασμός πολιτικών, ιδεολογικών, κοινωνικών, οικονομικών, ψυχικών χαρακτηριστικών.

 

Ο πόλεμος του Δεκέμβρη και ο πόλεμος για τον Δεκέμβρη

 

Εβδομήντα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Αθήνας και την αποβίβαση των Βρετανών (12/10/1944), τη συνάντηση Τσώρτσιλ-Στάλιν (Μόσχα, Οκτώβριος 1944), τη συμφωνία της Βάρκιζας (Φλεβάρης 1945) υφίσταται πληθώρα ιστορικών στοιχείων που ελάχιστα πράγματα αφήνουν σε αβεβαιότητα. Δυστυχώς, περισσότερα στοιχεία συγκεντρώνονται, περισσότερα γράφονται, τόσο η σύγχυση μεγαλώνει. ‘Όπως συχνά συμβαίνει οι ιστορικές αποτιμήσεις είναι περισσότερο πολιτικο-«ιδεολογικό», παρά επιστημονικό εργαλείο.

 

Διαβάζουμε για παράδειγμα στο αφιέρωμα της «Καθημερινής» στον Δεκέμβρη (14.12.2014) την άποψη ενός τέως καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών ο οποίος υποστηρίζει, ούτε  λίγο, ούτε πολύ, ότι οι Βρετανοί δεν είχαν σχέδιο και η έκρηξη της σύγκρουσης τους βρήκε «τελείως απροετοίμαστους»! Ο καθηγητής μας εκτιμά ότι ο Δεκέμβρης ήταν ένα «προαποφασισμένο πραξικόπημα των κομμουνιστών» και αφήνει να αιωρείται το «ερώτημα» ποιος πυροβόλησε το πλήθος στο Σύνταγμα!

 

Φυσικά, αν το ΚΚΕ ήθελε να πάρει την εξουσία μπορούσε να το κάνει οποιαδήποτε στιγμή από τον Οκτώβριο 1944 έως και τον Φλεβάρη 1945. Σπανίως στην παγκόσμιο ιστορία, ίσως και ποτέ, επαναστατικό κόμμα δεν είχε τόσο ευνοϊκές συνθήκες όσο το ΚΚΕ στα τέλη της γερμανικής κατοχής. Πρακτικά είχε ήδη άλλωστε την εξουσία σχεδόν σε όλη την επικράτεια.

 

Δεν χρειάζεται να είσαι ο Κλαούζεβιτς ή ο Ηρόδοτος για να το καταλάβεις, κοινή λογική και ελάχιστη γνώση και εντιμότητα αρκούν. Το ΕΑΜ ήλεγχε πρακτικά σχεδόν όλη τη χώρα, είχε τρομερή λαϊκή υποστήριξη και έναν ισχυρότατο στρατό στην απελευθέρωση, όπως αναγνωρίζουν άλλωστε όλοι οι κάπως αξιόλογοι αντίπαλοί του, όπως ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Τι έκανε το Κόμμα όταν ξέσπασε η σύγκρουση στην Αθήνα; ‘Εστειλε όλο τον όγκο των στρατιωτικών του δυνάμεων στην … ‘Ηπειρο, όσο πιο μακριά από το μέτωπο και απαγόρευσε στους αντάρτες του να πατήσουν το πόδι τους νοτίως της Λαμίας. Την Αθήνα υπερασπίστηκαν δυνάμεις της Πολιτοφυλακής και του εφεδρικού ΕΛΑΣ, αμούστακα παιδιά ως επί το πλείστον. ‘Ετσι συμπεριφέρεται ένα κόμμα, ένας στρατός που θέλει να καταλάβει την εξουσία;

 

Σε άλλο σημείο του άρθρου του άλλωστε ο κ. καθηγητής, ξεχνώντας προφανώς πως μας περιέγραψε τους ‘Αγγλους «απροετοίμαστους»,  μας θυμίζει ότι (ήταν αρκετά «έτοιμοι» ώστε) επετέθησαν το ίδιο βράδυ της αιματηρής διαδήλωσης της 3/12 στο 2^ο σύνταγμα του ΕΛΑΣ και το αφόπλισαν.

 

‘Όχι μόνο «απροετοίμαστοι» δεν ήταν οι ‘Αγγλοι, προετοίμαζαν τουλάχιστον από το 1943 τον εμφύλιο στην Ελλάδα, ο δε Τσώρτσιλ σηκώθηκε και πήγε στη Μόσχα με κύριο θέμα του να εξασφαλίσει τη συγκατάθεση του Στάλιν για τον έλεγχο της Ελλάδας και την εξασφάλισε. Τα σχέδια κατάληψης της Αθήνας από τους Βρετανούς έπεσαν στα χέρια του Φίλμπι που τα διαβίβασε στη Μόσχα τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο ήδη του 1944.

 

Στη συνέχεια, ένας άλλος «συγγραφέας» υποστηρίζει με τη σειρά του ότι «το τι ακριβώς συνέβη στην πλατεία Συντάγματος στις 3 Δεκεμβρίου αποτελεί ακόμη αίνιγμα». Φυσικά είναι άνοιγμα και θα παραμείνει εις τον αιώνα τον άπαντα. Δεν αποκλείεται εξωγήινοι να κατέβηκαν στην ταράτσα της «Μεγάλης Βρετανίας» που ήλεγχαν οι κυβερνητικοί και να πυροβόλησαν από εκεί τη λαοθάλασσα του ΕΑΜ.

 

Με τέτοιους καθηγητές και τέτοιους συγγραφείς, ο θεός να φυλάει τα μυαλά των φοιτητών , των αναγνωστών και των νεώτερων γενεών. Κάνουμε ότι μπορούμε  για να τους αποβλακώσουμε.

 

Η αποκατάσταση του Ζαχαριάδη

 

Αν αυτά συμβαίνουν με τη δεξιά, δεν είναι λίγα όμως και αυτά που συμβαίνουν με την αριστερά, όπου παρατηρείται τελευταίως μια «μόδα» αποκατάστασης του Ζαχαριάδη, αρχής γενομένης από το ΚΚΕ, αλλά περιλαμβανομένων και ορισμένων κύκλων του ΣΥΡΙΖΑ.

 

Η σχετική απόφαση του Περισσού είναι χαρακτηριστική. Το Κόμμα αποκατέστησε πλήρως τον ταλαντούχο «ΚΟΥΤΒ»η Νίκο Ζαχαριάδη, μόνο μερικώς όμως τον πραγματικό ηγέτη της ελληνικής αντίστασης-επανάστασης του 1941-44, ‘Αρη Βελουχιώτη. Που το μόνο λάθος του ήταν ότι δεν είχε επαρκή αυτοπεποίθηση απέναντι στο Κόμμα και πειθάρχησε στο Πολιτικό Γραφείο καταστρέφοντας το κίνημα του οποίου ηγείτο.

 

Στο ΚΚΕ παραδέχονται ότι η «γραμμή» ‘Αρη ήταν σωστή (η εκτίμηση για αναπόφευκτη σύγκρουση με την Αγγλία και ότι η Βάρκιζα πήγαινε το αριστερό κίνημα στην καταστροφή). Πιο σημαντικό όμως από το να έχεις δίκηο είναι να ακολουθείς το κόμμα χωρίς δισταγμούς, επιφυλάξεις και αντιρρήσεις, έστω κι αν πηγαίνει ολοταχώς στον γκρεμό. Την προσωπικότητά του πρέπει να την αφήνει έξω από την κομματική πόρτα όποιος θέλει να κάνει καριέρα σε αυτό. Γι’ αυτό και αποκαθίσταται πλήρως ο πρωτεργάτης του ελληνικού σταλινισμού, παραμένει όμως κομματικά απόβλητος ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ!

 

Θυμίζουμε ότι ο Ζαχαριάδης τοποθετήθηκε από τη Μόσχα επικεφαλής του ΚΚΕ το 1931. Είναι προσωπικά υπεύθυνος για τον θάνατο του ‘Αρη, του Κώστα Καραγιώργη (δια βασανιστηρίων!) και πλειάδας άλλων ανώτατων και αξιόλογων στελεχών του κόμματος και για την επιβολή καθεστώτος εσωκομματικής τρομοκρατίας. Προσωπικά υπεύθυνος για την καταστροφική «αποχή» του 1946, συνέβαλε επίσης ουσιαστικά στην ήττα του «Δημοκρατικού Στρατού» στον Εμφύλιο με την μετατροπή του σε «τακτικό στρατό» και τον παραμερισμό του Μάρκου Βαφειάδη. Είναι δυνατόν ένα τέτοιο άτομο να «αποκαθίσταται» σήμερα, κομματικά και πολιτικά; Φαίνεται ότι είναι!

 

‘Ετσι που πάμε, θα παραδώσουμε, δεξιοί και αριστεροί, στις επόμενες γενηές βουνό ηλιθιότητες και ανακρίβειες, προκαλώντας τεράστια σύγχυση και καταστρέφοντας την ικανότητά τους να συνειδητοποιούν την ιστορία της χώρας.

 

 

Εθνικές σταθερές

 

 

Ποια είναι τα βασικότερα χαρακτηριστικά που φανερώνονται σε όλη τους την έκταση στη δεκαετία του 1940, αποτελώντας μόνιμες σταθερές της νεοελληνικής ιστορίας; Κύριο τέτοιο χαρακτηριστικό, η αδυναμία του κοινωνικού σχηματισμού να αποκτήσει μια αξιόλογη και ανεξάρτητη ηγεσία με ικανότητα δικής της επεξεργασίας, δικού της «σχεδίου».

 

Οι πολιτικοί εκπρόσωποι της ελληνικής αστικής τάξης γίνονται, με ακραία ευκολία, πειθήνια όργανα είτε των Γερμανών, είτε των ‘Αγγλων, αργότερα των Αμερικανών, με ελάχιστα ίχνη ανεξαρτησίας ή κάποιας μορφής πατριωτισμού. Το γεγονός αυτό άλλωστε οδηγεί στην πλήρη επικράτηση του ΚΚΕ στην κατοχή, αφού είναι σχεδόν η μόνη πολιτική δύναμη που οργανώνει την εθνική αντίσταση.

 

Βλέπουμε ότι το ίδιο ακριβώς συνέβη στις μέρες μας καθώς οι αστικές πολιτικές δυνάμεις υπετάγησαν στην Τρόικα και την (οικονομική) κατοχή που επέβαλε και κατεστράφηκαν, αφήνοντας χώρο σε ένα κόμμα του 3% να καταστεί κύρια πολιτική δύναμη, εκφράζοντας την διάθεση ανεξαρτησίας και αντίστασης του έθνους!

 

Ο ελληνικός λαός παρήγαγε δια του ΕΑΜ το μεγαλύτερο αντιστασιακό κίνημα στην κατεχόμενη Ευρώπη αναλογικά με το μέγεθος της χώρας, που εξελίσσεται στην πραγματικότητα σε παράλληλη δομή εξουσίας, ελέγχοντας πρακτικά το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας κατά την αποχώρηση των Γερμανών. Στη δημιουργία του ΕΑΜ βλέπουμε να αντανακλάται το εξεγερσιακό, επαναστατικό στοιχείο, (κατά Σβορώνο) μόνιμη σταθερά της νεοελληνικής εθνικής ταυτότητας.

 

Αυτό το μεγαλειώδες εθνικό και κοινωνικό κίνημα έχει όμως μια ηγεσία για κλάματα, απερίγραπτης διανοητικής και ηθικής ενίοτε ποιότητας (η τριανδρία Ιωαννίδης, Ρούσσος, Σιάντος στην κατοχή, ο Ζαχαριάδης μετά το 1945). Τρελαίνεται κανείς για παράδειγμα με το επίπεδο ενός «ηγέτη» όπως ο Ιωαννίδης, αν διαβάσει τα απομνημονεύματά του. Το ΚΚ παραμένει σταλινικό, μονολιθικό,  μόρφωμα, εξαρτημένο από το Κρεμλίνο, πλήρως ανίκανο να ηγηθεί ενός λαϊκού κινήματος για την κατάληψη της εξουσίας, ικανότατο όμως για να οδηγήσει όλο το λαϊκό κίνημα στον γκρεμό. Η κομματική ηγεσία βρέθηκε άλλωστε σε διαρκή σύγκρουση με την φυσική ηγεσία του κινήματος σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής. Ο πυρήνας της ηγεσίας του, αυτός που παίρνει τις αποφάσεις, αποτελείται στο σύνολό του από αποφοίτους της περίφημης κομματικής σχολής της Μόσχας, της ΚΟΥΤΒ.

 

Η Ελλάδα δεν παρήγαγε ανεξάρτητους αστούς πολιτικούς όπως ο Ντε Γκωλ, ούτε επαναστάτες ηγέτες κάπως ανεξάρτητους από τη Μόσχα, ικανούς να σκεφτούν με το δικό τους μυαλό, όπως οι Τίτο ή Μάο. Το αποτέλεσμα ήταν ότι η Ελλάδα έγινε το θερμό «πειραματόζωο» για την αρχή του Ψυχρού Πολέμου (όπως σήμερα για τους Πολέμους Χρέους), το αίμα έρρευσε άφθονο στα ελληνικά βουνά, γνωρίσαμε φρικαλεότητες που χρονικογράφοι και ιστορικοί δεν θέλησαν καν να αναφέρουν, χάσαμε με μια γιγαντιαία αρνητική «φυσική επιλογή» τα καλύτερα παιδιά μας, ανθό του ανθού της ελληνικής κοινωνίας στις ρεματιές, τα Μακρονήσια, τις Τασκένδες... Το «αόρατο», ηθικό κόστος του Εμφυλίου, η τελική επικράτηση  των μαυραγοριτών και των συνεργατών των Γερμανών και στη συνέχεια των ‘Αγγλων επί των αντιστασιακών, ήταν ίσως η σπουδαιότερη συνέπεια της αδελφοκτόνας σύρραξης    - και  σφραγίζει ως σήμερα ανεξίτηλα την ελληνική κοινωνία.

 

Konstantakopoulos.blogspot.com

 

Επίκαιρα, 15-2-2015