ΤΟ ΠΟΚΕΡ ΤΗΣ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ

Toυ Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Η Κασσάνδρα δεν ήταν απαισιόδοξη. ‘Ηταν υπερβολικά αισιόδοξη, ελπίζοντας ότι μπορεί, με τα λόγια της, να συνετίσει τους Τρώες αποτρέποντας την καταστροφή. Με τέτοια ασυνήθιστη ερμηνεία του Ομήρου, ο Jean-Pierre Gerard, πρώην μέλος του Συμβουλίου Νομισματικής Πολιτικής της γαλλικής Κεντρικής Τράπεζας, υπερασπίζεται τους “αιρετικούς” επικριτές του ευρώ έναντι των “ταλιμπάν” της “ευρωφιλελεύθερης” ορθοδοξίας των “αγορών”. Οι Ευρωπαίοι είναι μονίμως “μια κρίση πίσω”, “σώζουν” την Ελλάδα, δεν κάνουν τίποτα για την Ιρλανδία, “σώζουν” την Ιρλανδία, δεν κάνουν τίποτα για την Πορτογαλία κ.ο.κ., λέει ο τραπεζίτης, που δεν βλέπει την ιστορία να παρατείνεται πάνω από ένα-δύο χρόνια, παραλληλίζοντας την αξία των ευρωπαϊκών διαβεβαιώσεων με αυτή των Ιαπώνων υπευθύνων για τα πυρηνικά…

Επισημάνσεις που μοιάζουν επίκαιρες καθώς, ένα χρόνο μετά τη διαμάχη του 2010 περί την Ελλάδα, που συγκλόνισε την Ευρώπη, ένας νέος “καυγάς” ξεκίνησε για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Διαμάχη που διχάζει την τρόικα, αντιπαραθέτοντας αφενός τη Γερμανία, που άνοιξε τη σχετική συζήτηση, αφετέρου την ΕΚΤ και ΔΝΤ, πόλους αμιγούς “τραπεζικής ορθοδοξίας”. Το πρώτο θύμα της σύρραξης ήταν τα ελληνικά επιτόκια δανεισμού που άγγιξαν ιστορικό ρεκόρ και τα ασφάλιστρα κινδύνου, CDS, Ελλάδας, Πορτογαλίας, Ισπανίας.

Εκ πρώτης όψεως, η ανοδική πορεία επιτοκίων-CDS αντανακλά τη συζήτηση περί αναδιάρθρωσης. Δεν λείπουν όμως οι καχύποπτοι, που υποπτεύονται ότι οι “αγορές” δεν βγάζουν μόνο λεφτά από την αβεβαιότητα, αλλά και επεμβαίνουν έτσι στην συζήτηση, απειλώντας άμεσα την Ελλάδα, έμμεσα τη Γερμανία. Αυτοί επικαλούνται τον πολύ ολιγοπωλιακό, πλήρως αρρύθμιστο, ολικά αδιαφανή χαρακτήρα ιδίως της αγοράς CDS. Πρόσφατα, ο επικεφαλής των σοσιαλιστών ευρωβουλευτών Μάρτιν Σούλτς, υπογράμμισε ότι “αρχίζει πάλι η κερδοσκοπία κατά του ευρώ. Τράπεζες που δανείστηκαν χρήματα από την ΕΚΤ με 1% δανείζουν τώρα τις υποβαθμισμένες χώρες με 10%”.

Eίτε οι “αγορές” αντιδρούν, είτε “προδρούν”, η κίνησή τους έρχεται “κουτί” για να στηρίξει τις απειλητικές, αν όχι εκβιαστικές, θα μπορούσε κανείς να πει, δηλώσεις του μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ Lorenzo Bini Smagui με τις οποίες, απαντώντας στον Σόιμπλε, απείλησε ουσιαστικά την Αθήνα με οικονομική “καταστροφή”, ειδικότερα “χρεωκοπία μεγάλου μέρους του ελληνικού τραπεζικού συστήματος”, αν εφαρμόσει αναδιάρθρωση, χωρίς βέβαια να πει τι θα συνέβαινε στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα αν άφηνε τον ελληνικό να χρεωκοπήσει. Ο Ντομινίκ Στρως-Kαν και το ΔΝΤ από την πλευρά τους προτίμησαν να υπενθυμίσουν ότι υπάρχει εν ισχύ “πρόγραμμα μεταρρύθμισης” που πρέπει να συνεχισθεί και το οποίο συνετάγη στη βάση της υπόθεσης μη αναδιάρθρωσης.

Σε αντίθεση με τις “αγορές”, που είναι πολύ αποφασιστικές και αγωνίζονται με νύχια και με δόντια να μην καταβάλουν ούτε πενηνταράκι για την αντιμετώπιση του “βουνού” του παγκόσμιου χρέους, στη δημιουργία του οποίου συνέβαλαν αποφασιστικά, το Βερολίνο είναι πολύ διστακτικότερο, αβέβαιο στη στρατηγική του. Συμμάχησε και χρησιμοποίησε τις “αγορές” το 2009-10 για να “τιμωρήσει” την Ελλάδα και να “πειθαρχήσει” την ευρωζώνη, έκτοτε όμως επιδεικνύει νευρικότητα και ανησυχία για την υπερβολική δύναμη των διεθνών τραπεζών και τη δυνατότητά τους να επιβάλουν πολιτικές. Θέλει όμως να αποφύγει μια ευθεία σύγκρουση μαζί τους. Στην τελευταία συνέντευξή του, ο κ. Σόιμπλε απέφυγε να είναι κατηγορηματικός ως προς την αναδιάρθρωση, δήλωσε ότι περιμένει την τριμηνιαία έκθεση της τρόικας, τον Ιούνιο, για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και αναγνώρισε ότι μια αναδιάρθρωση ενδέχεται να συνεπάγεται κινδύνους για τα γερμανικά ομόλογα και το ευρώ. Η γερμανική ελίτ δεν θέλει μετωπική σύγκρουση με τις αγορές, βλέπει όμως να περιορίζονται οι δυνατότητες να την αποφύγει. Περισσότερο ενδεικτικό της πραγματικής τωρινής τοποθέτησης των γερμανικών ελίτ είναι το ακόλουθο σχόλιο της εγκυρότερης ίσως εφημερίδας Die Welt:

“Τα παραδείγματα της Ελλάδας και της Ιρλανδίας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Παρά τα δισεκατομμύρια της ευρωβοήθειας, αμφότερες δεν ανέκαμψαν στο ελάχιστο. Η Ελλάδα και η Πορτογαλία χρειάζονται “κούρεμα” χρέους το δυνατόν συντομότερο και όχι το 2013. Είναι καιρός οι ιδιώτες επενδυτές να συμμετάσχουν στα ρίσκα των επενδυτικών τους δραστηριοτήτων”

Η δυσφορία του διεθνούς πολιτικού συστήματος με την απίστευτη δύναμη του διεθνούς χρηματιστικού κεφαλαίου είναι περισσότερο από εμφανής, όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στις ΗΠΑ, όπου μια τελευταία έκθεση του Κογκρέσσου καυτηριάζει τον ρόλο της Goldman Sachs. ¨Όταν όλος ο πλανήτης νοιώθει ανασφάλεια, οι νέοι δεν βρίσκουν δουλειά και οι συνταξιούχοι δεν ξέρουν αν θα μπορέσουν να έχουν τα φάρμακα που χρειάζονται για να επιβιώσουν, το μόνο σίγουρο επάγγελμα είναι του κατόχου χρήματος και του επικεφαλής των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων! ¨Ότι και να κάνει βγαίνει κερδισμένος. Μέχρι τώρα όμως, η δυσφορία αυτή δεν κατέληξε σε κανένα ουσιώδες πρακτικό μέτρο. Οι διεθνείς τραπεζίτες ήταν πολύ ανήσυχοι στο Νταβός το 2009, παρέμεναν ανήσυχοι το 2010, ήταν όμως πλήρως καθησυχασμένοι και κυττούσαν πάλι αφ¨ υψηλού τους πολιτικούς φέτος, σχολίασε χαρακτηριστικά ένας αρθρογράφος των Νιού Γιορκ Τάιμς.

Ασφαλώς, η αναδιάρθρωση του χρέους μιας χώρας όπως η Ελλάδα θέτει εξαιρετικά δύσκολα, διεθνώς πρωτότυπα προβλήματα, για τα οποία μόνο περιορισμένη χρήση μπορούν να έχουν οι αναλογίες με τις αναδιαρθρώσεις πολύ μικρότερων χρεών σχετικά “περιφερειακών” χωρών. Αναφερόμενος στην περσινή ελληνική κρίση, ένας από τους δύο Γερμανούς Επιτρόπους είπε ότι η Μέρκελ έπαιξε μια παρτίδα πόκερ και την κέρδισε. Τώρα, αν δεν επιτευχθεί κάποιος παρασκηνιακός συμβιβασμός στα πλαίσια της τρόικας και της ΕΕ, μπορεί η διαμάχη για την αναδιάρθρωση να εξελιχθεί σε νέα παρτίδα πόκερ με τρεις παίκτες: Αθήνα, Βερολίνο, αγορές, οι τελευταίες εκπροσωπούμενες από την ΕΚΤ και το ΔΝΤ.

Η απειλή μιας “καταστροφής” του ελληνικού τραπεζικού τομέα, ή μιας γενικότερης κρίσης αξιοπιστίας των ευρωπαϊκών ομολόγων και του ευρώ, δεν είναι ασφαλώς κάτι που μπορεί κανείς να πάρει αψήφιστα, αν και όλα εξαρτώνται από τις εναλλακτικές που διαθέτει. Εντούτοις, στο πόκερ όπως και στην πυρηνική στρατηγική, η επανειλημμένη χρήση απειλών μπορεί να αποβεί μπούμερανγκ. Πρέπει οι απειλές να γίνονται πιστευτές και, κυρίως, η υλοποίησή τους να μην οδηγεί σε “απαράδεκτου κόστους” αντίποινα των πληττομένων.

Ουδείς μπορεί να προβλέψει τι συγκλονισμό μπορεί να επιφέρει στον ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό τομέα μια κρίση του ελληνικού αντίστοιχου. Ούτε πως θα αντιδράσει η Ευρώπη σε τυχόν μαζική επίθεση των αγορών ή μείζονα κρίση του ευρώ. Θα υποταγεί στα οποιαδήποτε κελεύσματα των αγορών ή θα αντιδράσει, αλλάζοντας τη δική της δομή, κατά τρόπο αντίθετο με το συμφέρον του διεθνούς χρηματοπιστωτικού τομέα; “Για να τα βγάλεις πέρα με τις αγορές χρειάζεσαι κάτι ισχυρότερο. Η Ευρώπη μπορεί να συγκεντρώσει τη δύναμη που χρειάζεται”, είπε στον γράφοντα, σε μια συνέντευξη στον Κ.τ.Ε. τον Ιούνιο, ο διάσημος Αμερικανός οικονομολόγος και φίλος του κ. Παπανδρέου Γκαλμπρέιθ, εισηγητής μιας αντιμετώπισης της κρίσης μέσω φιλόδοξου πανευρωπαϊκού προγράμματος επενδύσεων. Που ο Γάλλος δημογράφος Εμανουέλ Τοντ συμπλήρωσε με την πρόταση για ευρωπαϊκό προστατευτισμό, πρόταση στην οποία φάνηκε τελευταία να συγκλίνει και ο Μισέλ Ροκάρ.

Αυτά φαίνονται τελείως ουτοπικά σήμερα, μπορεί να γίνουν όμως ρεαλιστικά αύριο, αν η κρίση απειλήσει την ύπαρξη της ΕΕ ή προκαλέσει μείζονα πολιτικο-κοινωνικά γεγονότα. Ανάγκα, έλεγαν οι αρχαίοι, και θεοί πείθονται. ¨Ηδη ο Θαπατέρο, αφού έγινε άτρωτος στις πολιτικές πιέσεις, αναγγέλοντας την προσεχή εγκατάλειψη της θέσης του, φαίνεται ότι στρέφεται στο Πεκίνο για συνδρομή, ώστε να μη μπει στον μηχανισμό. Και ο Νέστορας του “μεσογειακού σοσιαλισμού”, σύντροφος του Φρανσουά Μιτεράν και του Ανδρέα Παπανδρέου, Mαριο Σοάρες, πολύ κριτικός σήμερα απέναντι στoν πολιτική των τριων σοσιαλιστικών κυβερνήσεων της Νότιας Ευρώπης, προειδοποιεί από τη Λισσαβώνα:

“Αν η Ευρώπη δεν αντιληφθεί τη δυσαρέσκεια που βασιλεύει παντού εναντίον των εθνικών κυβερνήσεων και των ευρωπαϊκών θεσμών και την απόσταση που τους χωρίζει από τους λαούς τους, είναι αναμφίβολο ότι βαδίζουμε προς την παρακμή της ΕΕ σε έναν κόσμο υπό μετασχηματισμό, ότι βαδίζουμε προς την πιθανή αποσύνθεση της ΕΕ”.


Konstantakopoulos.blogspot.com

Kόσμος του Επενδυτή
16.04.2011