"Σχέδιο Β'" για κυπριακό και τουρκική ένταξη στην ΕΕ

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

«Σχέδιο Β» για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας καταρτίζουν και ετοιμάζονται να εφαρμόσουν οι Αγγλοαμερικανοί, για να «απελευθερώσουν» την ‘Αγκυρα από το κυπριακό. Μετατοπίζουν το βάρος από τη λύση του κυπριακού, που φαίνεται μάλλον ανέφικτη με τα τωρινά δεδομένα, επιδιώκοντας την εξεύρεση φόρμουλας με την οποία θα «παραμερίσουν» αυτό το θέμα, που δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, τη στρατιωτική συνεργασία Τουρκίας-ΝΑΤΟ, την αναβάθμιση, προ εντάξεως, του τουρκικού ρόλου στις ευρωπαϊκές υποθέσεις και τον αγωγό Ναμπούκο.

Ταυτόχρονα, οι πολιτικές εξελίξεις σε Γερμανία και Γαλλία καθιστούν πολύ πιθανή ήττα Μέρκελ και Σαρκοζί, και την άνοδο στην εξουσία δυνάμεων που τάσσονται υπέρ της τουρκικής ένταξης.

Συνδυαζόμενες οι δύο τάσεις, εκτιμούν διπλωματικοί παρατηρητές θα αυξήσουν μεσοπρόθεσμα τις πιέσεις σε Λευκωσία (και Αθήνα) να άρουν το βέτο σε σειρά «κεφαλαίων» της ευρωτουρκικής διαπραγμάτευσης, Το βέτο τέθηκε εξαιτίας της απαγόρευσης ελλιμενισμού κυπριακών πλοίων σε τουρκικά λιμάνια και αεροσκαφών σε αεροδρόμια και συνιστά το κυριότερο θεσμικό/πολιτικό εμπόδιο στην τουρκική ενταξιακή πορεία.

Η έκθεση της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων

Χαρακτηριστική της «στροφής» στην τακτική του αγγλοαμερικανικού παράγοντα είναι η τελευταία έκθεση της «Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων» (ICG), από τα σημαντικότερα διεθνώς think tank των ατλαντιστών. Θεωρητικώς «μη κυβερνητική οργάνωση», η ICG, χρηματοδοτείται από σειρά κυβερνήσεων και «παράγοντες» της παγκοσμιοποίησης όπως οι Σόρος και Ροκφέλερ, και χρησιμοποιείται ως διαμορφωτής, αλλά και άτυπο, άρα πιο ευέλικτο εργαλείο άσκησης πολιτικής.

Στο παρελθόν, οι εκθέσεις της ICG πρότειναν την ανατροπή του Παπαδόπουλου και την αναστολή του «ενιαίου δόγματος», ώστε να γίνει δυνατή η επίλυση του κυπριακού με επαναφορά παραλλαγής του σχεδίου Ανάν. Η τελευταία όμως έκθεση για την Κύπρο «σφραγίζεται» από απαισιοδοξία για την προοπτική λύσης.

Η «απαισιοδοξία» δεν μοιάζει αδικαιολόγητη. Τρία χρόνια μετά την ήττα Παπαδόπουλου, που κατηγορήθηκε ως «εθνικιστής» και «εμπόδιο για τη λύση», Χριστόφιας και Ταλάτ δεν κατέληξαν σε αποτέλεσμα. Η τουρκική πλευρά εγκολπώθηκε ευχαρίστως τις παραχωρήσεις του Κυπρίου Προέδρου και σκλήρυνε τη θέση της. Ο ‘Ερογλου αντικατέστησε τον Ταλάτ. ‘Όχι μόνο η ‘Αγκυρα δεν άνοιξε τα λιμάνια και αεροδρόμιά της, αλλά και οι πολλοί Ευρωπαίοι φίλοι της, περιλαμβανομένης της Κομισιόν, εξεστράτευσαν υπέρ της «άρσης του αποκλεισμού» των κατεχομένων, δηλαδή της ντε φάκτο ημιαναγνώρισης της τουρκικής κατοχής! Ακόμα κι αν, Χριστόφιας και ‘Ερογλου κατέληγαν αύριο σε συμφωνία, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι Ελληνοκύπριοι θα την ενέκριναν σε δημοψήφισμα. Σε όλες τις δημοσκοπήσεις απορρίπτουν διαρρήδην, με συντριπτική πλειοψηφία, όχι τις τουρκικές, αλλά τις προτάσεις του … δικού τους Προέδρου!

Με την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, το λογικό θα ήταν να τεθεί η ‘Αγκυρα προ των οφθαλμοφανών ευθυνών της και να πιεσθεί για να συμβάλλει στη λύση. (‘Όπως θα ήταν λογικό να βρεθεί ένας τρόπος άρσης της ελαφρώς «σουρεαλιστικής» κατάστασης που επικρατεί στις διαπραγματεύσεις, τρόπος δηλαδή να διαπραγματεύεται η ελληνοκυπριακή ηγεσία σε συμφωνία και όχι σε αντίθεση με τα desiderata των Ελληνοκυπρίων!)

Ο ατλαντικός παράγων όμως μόνο προς τα εκεί δεν κινείται. Εκτιμώντας ότι το κυπριακό μάλλον δεν λύνεται σύντομα, θέλει να πετύχει τουλάχιστο άλλες βασικές του επιδιώξεις, όπως την προώθηση της τουρκικής ένταξης, την στρατιωτική συνεργασία ΝΑΤΟ και ΕΕ, ουσιαστικά δηλαδή ΕΕ και Τουρκίας και έναν αυξημένο ρόλο της Τουρκίας στην αμυντική πολιτική της ‘Ενωσης ήδη από τώρα, προτού και ανεξάρτητα από την ένταξή της στην ΕΕ. Επιδιώκεται επίσης η διευκόλυνση μεγάλων ενεργειακών σχεδίων, όπως ο αγωγός Ναμπούκο, ευθέως ανταγωνιστικός των ευρωρωσικών αγωγών (αφού η ‘Αγκυρα εξαρτά τη συνεργασία της από το άνοιγμα του κεφαλαίου «ενέργεια», που έχει μπλοκάρει η Λευκωσία από ετών, λόγω της τουρκικής στάσης και των απειλών στις έρευνες υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ).

΅Μέτρα εμπιστοσύνης΅ στην Κύπρο

Υπό αυτές τις συνθήκες και με αυτές τις στοχεύσεις η Ομάδα Κρίσεων προτείνει, στην τελευταία της έκθεση, έξη “μέτρα εμπιστοσύνης”:

1. Εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου Τελωνειακής ¨Ενωσης με την ΕΕ, με το άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών και αεροδρομίων στα κυπριακά σκάφη, όπως και δικαίωμα χρήσης του τουρκικού εναέριου χώρου από τα “ελληνοκυπριακά αεροσκάφη” (όπως ονομάζει τα κυπριακά αεροσκάφη η έκθεση υιοθετώντας, όπως και πολλά άλλα σημεία της, την τουρκική ορολογία)

Το σημείο αυτό είναι η κυριότερη τουρκική «παραχώρηση» που ζητάει η ICG. Στην πραγματικότητα βέβαια πρόκειται για απλή υποχρέωση της Τουρκίας απέναντι στην ΕΕ! ‘Όπως έχουν όμως διαμορφωθεί τα πράγματα, μια τέτοια «παραχώρηση», αν όντως γίνει, θα φέρει σε πολύ δύσκολη θέση τη Λευκωσία και την Αθήνα. ‘Εχοντας επιλέξει το ήσσον (λιμάνια και αεροδρόμια) και όχι το μείζον αλλά και στοιχειώδες (αναγνώριση Κυπριακής Δημοκρατίας και αποχώρηση στρατού κατοχής), Κύπρος και Ελλάδα θα βρεθούν στο δίλημμα είτε να αφήσουν ανενόχλητη την κατέχουσα Τουρκία να συνεχίζει την ενταξιακή πορεία, είτε θα πρέπει να ξαναθέσουν βέτο για ζητήματα που δεν πρόβαλλαν μέχρι τώρα.

2. Οι Ελληνοκύπριοι πρέπει να επιτρέψουν τη χρήση του λιμανιού της Αμμοχώστου για το κυπριακό, ελληνοκυπριακό και τουρκοκυπριακό εμπόριο με την ΕΕ, υπό τουρκοκυπριακή διαχείριση και υπό εποπτέια της ΕΕ. Πρέπει να σταματήσουν την “πρακτική μπλοκαρίσματος” των κεφαλαίων της ευρωτουρκικής διαπραγμάτευσης και, εφόσον εφαρμοσθεί το Πρωτόκολλο και αρχίσει το εμπόριο με την Τουρκία, να ανοίξουν την «πράσινη γραμμή» στη διέλευση τουρκικών προϊόντων.

3. Η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι πρέπει να επιστρέψουν την περιουσία τους στην Αμμόχωστο στους Ελληνοκύπριους ιδιοκτήτες της, υποκείμενη σε ένα «μεταβατικό» καθεστώς υπό τον ΟΗΕ, που θα επιβλέπει την ανοικοδόμηση

4. Οι Ελληνοκύπριοι πρέπει να επιτρέψουν πτήσεις τσάρτερ προς τα κατεχόμενα που θα παρακολουθούνται (monitored) από την ΕΕ.

5. Η Τουρκία, η Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι δύο κοινότητες πρέπει να δημιουργήσουν μηχανισμό επαλήθευσης των επιπέδων των στρατευμάτων. Οι δύο κοινότητες πρέπει να οργανώσουν απογραφή του πληθυσμού.

6. Οι Ελληνοκύπριοι πρέπει να συνεργασθούν με τις τουρκοκυπριακές διοικητικές οντότητες, εν αναμονή μιας πολιτικής ρύθμισης.

Στις έξη αυτές προτάσεις η ICG προσθέτει και μία παρότρυνση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσει να λειτουργεί, υπό την Προεδρία της ΕΕ, ως «έντιμος διάμεσος» (honest broker) για να εξασφαλίσει συμφωνία για τα μεταβατικά βήματα. Οι ηγέτες των μελών της ΕΕ πρέπει να αποφεύγουν δηλώσεις που παίρνουν το μέρος μιας πλευράς, «όσο συνεχίζονται οι συνομιλίες και κανένα μέρος δεν είναι σαφώς αρνητικό (obstructive)”. Με άλλα λόγια, η ΕΕ πρέπει να συμπεριφέρεται ως η Κυπριακή Δημοκρατία να μην είναι μέλος της και κακώς η Κυρία Μέρκελ υπερασπίστηκε τη Λευκωσία στην τελευταία της επίσκεψη.

Οι προτάσεις αυτές, αν υλοποιούνταν, θα ισοδυναμούσαν ουσιαστικά με «άτυπη» λύση του κυπριακού, περίπου με αναγνώριση της σημερινής πραγματικότητας, τουλάχιστον ως προς τις πρακτικές της συνέπειες, με μόνο αντάλλαγμα την επιστροφή των ελληνικών σπιτιών στην Αμμόχωστο σους ιδιοκτήτες τους υπό την κυριαρχία του ΟΗΕ και όχι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Ελλάδα και η Κύπρος θα κινδύνευαν να χάσουν το μακράν μείζον, στρατηγικής σημασίας όπλο τους, τον έλεγχο δηλαδή της ενταξιακής πορείας της ‘Αγκυρας.

Η διατύπωση παρόμοιων προτάσεων δεν αντανακλά μόνο τις «προτιμήσεις» του ατλαντικού άξονα, αντανακλά και το πώς εκτιμά την κατάσταση, τις διαθέσεις των πλευρών και την πιθανότητα αντίστασής τους σε προτάσεις. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, υποδεικνύει την ανάγκη δυναμικότερης και σαφέστερης κινητοποίησης της κυπριακής και ελλαδικής διπλωματίας και αποσαφήνισης της κυπριακής και ελληνικής στρατηγικής απέναντι στην Τουρκία, τονίζουν διπλωματικοί παράγοντες στις δύο χώρες.

Το κυπριακό, η κατοχή δηλαδή τμήματος ενός κράτους μέλους της ΕΕ, είναι η «αχίλλειος πτέρνα» του Ερντογάν και της Τουρκίας. Το γεγονός αυτό δίνει ένα πολιτικο-διπλωματικό και νομικό όπλο τεράστιας ισχύος στη Λευκωσία (και την Αθήνα), όπλο που προστίθεται στη θεσμική δυνατότητα μπλοκαρίσματος των σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ. Κανονικά, Λευκωσία και Αθήνα, θα περίμενε κανείς, να έχουν φέρει σε πολύ δύσκολη θέση την ‘Αγκυρα, όχι να συμβαίνει το αντίθετο!

Konstantakopoulos.blogspot.com

Κόσμος του Επενδυτή, 11.4.2011